Lễ Phục Sinh (Easter) có gì đặc biệt? Giải mã biểu tượng, nguồn gốc và ý nghĩa của ngày lễ này!

Bạn có biết vì sao Lễ Phục Sinh lại gắn liền với thỏ, trứng và mùa xuân? Tại sao tiếng Anh gọi là Easter trong khi các nước khác dùng Pascha? Năm 2025, Lễ Phục Sinh rơi vào ngày nào và có gì đặc biệt? Hãy cùng Chus khám phá những bí ẩn đầy màu sắc của ngày lễ này nhé!

Lễ Phục Sinh là gì? 

Lễ Phục Sinh (Easter) là ngày lễ quan trọng bậc nhất của Kitô giáo, tôn vinh sự kiện Chúa Giêsu phục sinh từ cõi chết vào ngày thứ ba sau khi bị đóng đinh. Trong năm phụng vụ của Kitô giáo, Lễ Phục Sinh đánh dấu dịp kết thúc Mùa Chay kéo dài 40 ngày. Đây cũng là thời điểm báo hiệu sự khởi đầu của Mùa Phục Sinh kéo dài 50 ngày, kết thúc vào Lễ Ngũ tuần - ngày Chúa Thánh Thần đã ngự xuống.

Không chỉ là nghi lễ tôn giáo, đây còn là dịp lễ hội văn hóa được tổ chức rộng rãi trên toàn thế giới với nhiều hoạt động đặc trưng.

Lễ Phục Sinh 2025 diễn ra khi nào?

Không giống những ngày lễ cố định, Lễ Phục Sinh thay đổi theo từng năm. Theo quy tắc, Phục Sinh thường diễn ra vào Chủ nhật đầu tiên sau kỳ trăng tròn của Xuân Phân (21 tháng 3). Do đó, ngày lễ có thể rơi vào bất kỳ Chủ Nhật nào từ 22/3 đến 25/4. Cụ thể, Lễ Phục Sinh năm 2025 sẽ diễn ra vào Chủ Nhật ngày 20 tháng 4.

Nguồn gốc tên gọi và lịch sử

Trong khi nhiều ngôn ngữ châu Âu gọi Lễ Phục Sinh bằng từ Pascha (bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp cổ, xuất phát từ Pesach — lễ Vượt Qua của Do Thái), tiếng Anh lại sử dụng từ Easter không liên quan. Vậy Easter là gì và từ này đến từ đâu?

1. Nguồn gốc tên gọi “Easter”

Nàng Xuân (Tranh: Franz Xaver Winterhalter)

Theo ghi chép của St. Bede, một tu sĩ học giả vào thế kỷ VIII, từ Easter bắt nguồn từ Eostre (hay Ostara) — nữ thần mùa xuân trong thần thoại Bắc Âu. Người Anglo-Saxon cổ dành riêng tháng Tư (gọi là Eostur-Monath) để tổ chức lễ hội tôn vinh nữ thần này. Từ eastre trong tiếng Anglo-Saxon cũng có nghĩa là "mùa xuân". Dần dần, từ này biến đổi thành Easter, chỉ dành riêng cho ngày lễ Chúa phục sinh. 

Tuy nhiên, cũng có một số  giả thuyết khác cho rằng có thể Easter liên quan đến từ "east" (phương đông) — hướng mặt trời mọc, tượng trưng cho khởi đầu và tái sinh. Ý kiến khác cho rằng đây là một lỗi dịch thuật từ tiếng Latinh: người xưa gọi Tuần Thánh là hebdomada alba (tuần áo trắng), nhưng từ alba (trắng) bị hiểu nhầm thành alba (bình minh), dẫn đến cách gọi eostarun (bình minh) trong tiếng Đức cổ, sau này thành Ostern và Easter.

2. Lịch sử ngày Lễ Phục Sinh

Lễ Phục Sinh có nguồn gốc từ nhiều dòng chảy văn hóa và tôn giáo:

• Nguồn gốc từ Lễ Vượt Qua (Passover): Lễ Phục Sinh có mối liên hệ chặt chẽ với Lễ Vượt Qua của người Do Thái. Theo Tân Ước, Chúa Giêsu bị đóng đinh và phục sinh vào thời điểm này. Các nền văn hóa Latinh đều gọi Lễ Phục Sinh bằng những cái tên như Pâques (Pháp), Pascua (Tây Ban Nha) hay Pasqua (Ý) - bắt nguồn từ Pascha trong tiếng Do Thái, nghĩa là "vượt qua".
• Lễ hội mùa xuân cổ đại: Trước khi Kitô giáo xuất hiện, nhiều nền văn hóa đã có lễ hội mừng mùa xuân. Khi Kitô giáo lan rộng, các yếu tố văn hóa này dần hòa nhập vào Lễ Phục Sinh.

Thiếu nữ trên đường rước Lễ Phục Sinh (Tranh: Jules Breton)

Lễ Phục Sinh trong văn hóa đại chúng: 

Thỏ Phục Sinh 

Hình tượng chú thỏ đáng yêu được cho là bắt nguồn từ truyền thống châu Âu cổ đại, nơi thỏ rừng (hare) tượng trưng cho sự sinh sôi, mùa xuân, mặt trăng và sự bất tử. Người dân Trung Âu đã dệt nên huyền thoại "Thỏ đẻ trứng Phục Sinh" từ những niềm tin này. Di dân Đức mang hình tượng Thỏ Phục Sinh đến Mỹ vào thế kỷ XIX, và người Mỹ dần biến nó thành "Easter Bunny" như ngày nay.

Trứng Phục Sinh

Việc trang trí trứng Phục Sinh được ghi nhận từ thế kỷ XIII. Ban đầu, do Giáo hội cấm ăn trứng trong Tuần Thánh, người ta nhuộm và trang trí những quả trứng gà đẻ trong giai đoạn này để đánh dấu. Dần dần, trứng trở thành biểu tượng của sự Phục Sinh:"Vỏ trứng vỡ tượng trưng cho ngôi mộ trống, nơi Chúa Giêsu phục sinh". Ngày nay, trò săn trứng Phục Sinh hay tặng chocolate hình quả trứng cho trẻ em đã trở thành nét văn hóa đặc trưng.

Trứng Phục Sinh đủ màu sắc

Ý nghĩa Lễ Phục Sinh

Đối với tín đồ Kitô giáo, Lễ Phục Sinh chính là ngày tôn vinh ngôi mộ trống - biểu tượng cho sự chiến thắng của Chúa Giêsu trước cái chết. Sự kiện này còn mang ý nghĩa cứu độ sâu sắc: cái chết của Người được xem là sự đền bù cho tội lỗi nhân loại, còn sự Phục Sinh mở ra niềm hy vọng về sự sống vĩnh cửu.

Vượt xa khuôn khổ tôn giáo, Lễ Phục Sinh còn mang nhiều tầng ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Những tập tục như trang trí trứng, săn tìm quà hay hình ảnh thỏ Phục Sinh đều chứa đựng câu chuyện về sức mạnh tái sinh, về niềm tin rằng sau mỗi khó khăn, mùa xuân sẽ quay trở lại. Lễ hội này cũng trở thành dịp kết nối gia đình, cộng đồng, thậm chí các nền văn hóa khác nhau trên khắp thế giới.

Lễ Phục Sinh trên khắp thế giới

Lễ Phục Sinh là dịp để gia đình sum họp, trẻ em háo hức đi tìm trứng, và mọi người trao nhau những món quà ý nghĩa. Ở Nga, người dân đổ xô đến nhà thờ, rung chuông cầu nguyện cho một năm an lành. Tại Pháp, các thị trấn nhỏ tổ chức hội chợ hoa rực rỡ, biến đường phố thành thảm nghệ thuật.

Tại Việt Nam, tuy không phải là ngày lễ lớn và chỉ được cử hành trong cộng đồng người theo đạo Kitô giáo, Phục Sinh vẫn là một lễ trọng với ý nghĩa thiêng liêng. Các tín hữu tham dự thánh lễ tại nhà thờ và cầu nguyện, cũng như ăn chay vào ngày này. 

Lễ Phục Sinh là lễ lớn của cộng đồng người theo đạo Công giáo (Kitô giáo)

Người ta có tặng quà vào Lễ Phục Sinh không?

Tặng quà vào dịp Lễ Phục Sinh là một truyền thống phổ biến ở nhiều quốc gia, đặc biệt là với trẻ em. Những món quà thường thấy là giỏ Phục Sinh chứa trứng làm từ socola, kẹo ngọt, thú nhồi bông hoặc đồ chơi nhỏ. Hình ảnh chú thỏ Phục Sinh mang giỏ quà đến cho các em nhỏ được xem như biểu tượng vui tươi của ngày lễ này, tương tự như ông già Noel trong dịp Giáng Sinh. Ở một số nước như Mỹ, Anh hay Úc, trẻ em thường háo hức mong đợi giỏ quà đầy ắp vào sáng Chủ Nhật Phục Sinh.

Tuy nhiên, truyền thống tặng quà không chỉ dừng lại ở trẻ em. Tại Ý, người lớn cũng thường tặng nhau những quả trứng socola cỡ lớn với bất ngờ bên trong, như một cách gửi gắm thông điệp hy vọng và khởi đầu mới. Dù không phổ biến như quà Giáng Sinh, việc tặng quà Phục Sinh vẫn được nhiều gia đình thực hiện để chia sẻ niềm vui, yêu thương và gắn kết. Mức độ phổ biến có thể khác nhau tùy văn hóa, nhưng tinh thần sẻ chia thì luôn hiện diện trong ngày lễ đặc biệt này.

Kết

Lễ Phục Sinh không chỉ dừng lại ở câu chuyện tôn giáo. Như nhà xã hội học Everett C. Hughes đã viết, lễ hội là một phần của "sợi dệt nên tấm vải xã hội", mang theo và bảo tồn những mối quan hệ và thể chế của con người. Lễ Phục Sinh là minh chứng sống động cho sự giao thoa văn hóa hàng thế kỷ, phản ánh khát vọng sâu sắc của nhân loại: Sau mọi khó khăn, hy vọng và sự sống mới luôn tìm được cách trở lại.

Qua bài viết này Chus hy vọng bạn đã biết thêm những thông tin thú vị về Lễ Phục Sinh. Nếu bạn muốn khám phá thêm những điều ý nghĩa trong mùa lễ này và chọn một món quà tặng ngày lễ để lan tỏa niềm vui, hãy ghé thăm Chus – nơi bạn có thể tìm thấy những món quà đậm chất thủ công và văn hóa Việt.