Tết Hàn Thực là gì? Năm 2025 rơi vào ngày nào?

Tết Hàn Thực vừa thân quen lại vừa lạ lẫm, là một trong những giá trị văn hóa truyền thống tồn tại trong mỗi người dân chúng ta. Không chỉ đơn thuần là một ngày lễ, Tết Hàn Thực còn là dịp để thể hiện lòng thành kính, biết ơn đối với tổ tiên, thể hiện lòng trung hiếu cao đẹp. Vậy Tết Hàn Thực là gì? Năm 2025, ngày lễ đặc biệt này sẽ rơi vào ngày nào? Hãy cùng Chus khám phá những điều thú vị về Tết Hàn Thực trong bài viết dưới đây.

Tết Hàn Thực là gì?

Tết Hàn Thực, hay còn gọi là Tết Bánh trôi là một ngày lễ truyền thống diễn ra vào mùng 3 tháng 3 Âm lịch hằng năm, có ý nghĩa tưởng nhớ tổ tiên và gìn giữ phong tục cổ truyền. “Hàn thực” nghĩa là “đồ ăn lạnh” – bắt nguồn từ tập tục kiêng lửa, chỉ ăn đồ nguội trong ngày này. 

Tết này phổ biến tại Trung Quốc, một số vùng miền Bắc Việt Nam và một số cộng đồng người Hoa. Người dân thường chuẩn bị bánh trôi, bánh chay để dâng cúng, thể hiện lòng hiếu thảo và sự thành kính đối với tổ tiên. 

Tết Hàn Thực được diễn ra vào 3/3 Âm lịch mỗi năm

Khác với Tết Thanh Minh – một dịp tảo mộ phổ biến trong dân gian, Tết Hàn Thực chủ yếu xoay quanh các nghi thức cúng tế trong gia đình. 

Tết Hàn Thực bắt nguồn từ đâu?

Tết Hàn Thực có nguồn gốc từ Trung Quốc, gắn liền với câu chuyện về Giới Tử Thôi – một trung thần thời Xuân Thu. Tương truyền, ông cùng mẹ ẩn cư trong rừng sau khi giúp Tấn Văn Công giành lại ngôi báu. 

Khi nhà vua muốn triệu ông về triều nhưng không thành, ngài đã hạ lệnh đốt rừng để ép ông ra, nhưng không ngờ Giới Tử Thôi cùng mẹ đều thiệt mạng. Để tưởng nhớ ông, vua Tấn quy định ngày 3/3 Âm lịch hàng năm là ngày "Hàn Thực", kiêng đốt lửa, chỉ ăn đồ nguội.

Tết Hàn Thực có nguồn gốc từ Trung Quốc cổ

Khi du nhập vào Việt Nam, Tết Hàn Thực dần được biến đổi để phù hợp với tín ngưỡng và phong tục người Việt. Người dân chúng ta thường quen gọi dịp này là "Tết bánh trôi bánh chay" và không kiêng kỵ việc nấu nướng, mọi sinh hoạt diễn ra như thường lệ.

Vào ngày này, các gia đình sẽ chuẩn bị mâm cúng dâng lên tổ tiên và thần linh. Lễ vật có thể cầu kỳ hay giản dị tùy điều kiện. Nhưng mâm cúng nhất định phải có bánh trôi, bánh chay. Bánh trôi với hình dáng tròn trịa tượng trưng cho sự viên mãn. Bên cạnh đó, bánh chay có lớp vỏ trắng mịn mang ý nghĩa về sự thanh khiết.

Tết Hàn Thực năm 2025 diễn ra vào ngày nào?

Năm 2025, Tết Hàn Thực rơi vào thứ Hai, ngày 31 tháng 3 Dương lịch (tức ngày 3 tháng 3 Âm lịch). Đây là thời điểm mùa xuân đang chuyển dần sang hè, tiết trời ấm áp, rất thích hợp để gia đình sum họp và thực hiện các nghi lễ truyền thống.

Năm 2025 Tết Hàn Thực rơi vào ngày 31/3 Dương Lịch 

Dù không phải là ngày nghỉ lễ chính thức, nhưng nhiều gia đình vẫn giữ thói quen chuẩn bị mâm cỗ cúng, thường bao gồm bánh trôi, bánh chay, hoa quả và nhang đèn. Bên cạnh đó, đây cũng là dịp để người lớn dạy con cháu về phong tục dân gian, giúp thế hệ trẻ hiểu hơn về ý nghĩa của ngày lễ này. Tùy theo từng vùng miền, cách thức tổ chức có thể khác nhau, nhưng điểm chung vẫn là lòng hiếu kính đối với tổ tiên và mong muốn gìn giữ giá trị văn hóa truyền thống.

Phong tục và hoạt động truyền thống trong Tết Hàn Thực

Dưới đây là một số phong tục và hoạt động tiêu biểu trong ngày Tết Hàn Thực:

• Làm bánh trôi, bánh chay: Đây là phong tục quan trọng nhất trong ngày Tết Hàn Thực. Bánh trôi có hình tròn nhỏ, nhân đường mật, tượng trưng cho sự tròn đầy, viên mãn. Bánh chay mềm mịn, không nhân, mang ý nghĩa thanh tịnh.
• Chuẩn bị mâm cúng dâng tổ tiên: Mâm cỗ cúng thường gồm bánh trôi, bánh chay cùng hương, hoa, trà để dâng lên gia tiên, thể hiện lòng thành kính.
• Họp mặt gia đình: Ngày này cũng là dịp để các thành viên trong gia đình quây quần bên nhau, cùng làm bánh, chia sẻ những câu chuyện về truyền thống và tổ tiên.
• Tổ chức các hoạt động văn hóa: Một số địa phương còn có nghi thức rước lễ, các trò chơi dân gian, thi làm bánh để giữ gìn nét đẹp văn hóa này.

Bánh trôi nước là món ăn không thể thiếu 

Những điều kiêng kỵ trong Tết Hàn Thực

Dù không phải là dịp Tết lớn, Tết Hàn Thực vẫn có những điều kiêng kỵ cần lưu ý để tránh xui rủi và thể hiện sự tôn kính đối với tổ tiên, giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống.

• Tránh làm bánh trôi, bánh chay quá nhiều màu sắc: Theo quan niệm truyền thống, bánh cúng tổ tiên nên có màu trắng tự nhiên, thể hiện sự thanh tịnh và trang nghiêm.
• Không thay đổi chỗ ở trong ngày này: Một số người tin rằng chuyển nhà, đổi vị trí đồ đạc lớn trong ngày này có thể gây xáo trộn vận khí gia đình.
• Kiêng cúng đồ mặn: Tết Hàn Thực gắn liền với bánh trôi, bánh chay – những món ăn thanh đạm, nên tránh cúng các món mặn như thịt cá, vì có thể làm mất đi ý nghĩa thanh tịnh của ngày lễ.
• Không để trẻ nhỏ chơi đùa khi làm lễ cúng: Khi thực hiện nghi thức dâng lễ, gia đình nên giữ không gian yên tĩnh, tránh để trẻ nhỏ nô đùa gây mất trang nghiêm.
• Tránh mua hoặc chưng hoa có gai, có mùi hắc trên bàn thờ: Những loại hoa như hoa hồng có gai, hoa ly có mùi nồng thường không phù hợp với không gian thờ cúng.

Không nên chọn bánh trôi có quá nhiều màu sắc trong ngày này

Tết Hàn Thực có tặng quà không?

Trong văn hóa hiện đại, Tết Hàn Thực không có phong tục tặng quà như những dịp lễ khác. Người Việt chủ yếu dâng bánh trôi, bánh chay lên bàn thờ tổ tiên như một cách tưởng nhớ.

Tuy nhiên, theo ghi chép cổ, vào thời Trần, người Việt từng có tục tặng bánh cuốn trong dịp này. Sử sách như An Nam chí lược của Lê Tắc và thơ văn của vua Trần Nhân Tông có nhắc đến việc “tiết Hàn Thực, đem bánh cuốn tặng nhau”, gọi là bánh Xuân thái. Tuy nhiên, tục này không còn duy trì trong đời sống hiện đại, và ngày nay Tết Hàn Thực không còn gắn liền với hình thức tặng quà hay biếu tặng lẫn nhau.

Lời kết

Dù trải qua bao giai đoạn lịch sử, Tết Hàn Thực vẫn là dịp để mỗi gia đình Việt Nam tưởng nhớ cội nguồn, bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên. Khi Tết Hàn Thực 2025 đến gần, đây cũng là cơ hội để chúng ta tìm hiểu sâu hơn về những giá trị truyền thống, trân trọng những phong tục tốt đẹp được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. 

Hy vọng bài viết đã mang đến cho bạn những thông tin hữu ích về Tết Hàn Thực và giá trị truyền thống của ngày lễ này. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm hoặc khám phá các sản phẩm Việt, quà tặng mang đậm bản sắc văn hóa, đừng quên ghé thăm Chus nhé!