Chinh phục bài thi Văn THPT 2025: Cấu trúc mới & mẹo làm bài điểm cao

Các sĩ tử trong kì thi THPT 2025 đang đứng trước một sự thay đổi rất mạnh mẽ về nhiều mặt, trong đó, nổi bật nhất là ở môn Ngữ Văn. Bởi lẽ, Văn THPT 2025 không chỉ đòi hỏi học sinh nắm vững kiến thức mà còn phải linh hoạt trong việc vận dụng kỹ năng đọc hiểu và viết luận.

Để giúp các em học sinh và quý phụ huynh có cái nhìn tổng quan về những điểm mới và nắm bắt phương pháp học tập hiệu quả, hãy cùng CHUS tìm hiểu chi tiết về cấu trúc đề thi Ngữ Văn THPT 2025 và những bí quyết để đạt điểm cao trong kỳ thi quan trọng này!

Cấu trúc đề thi Ngữ Văn THPT 2025 có gì mới?

Đề thi Văn THPT 2025 vẫn duy trì hình thức thi tự luận trên giấy, tuy nhiên đã có sự thay đổi đáng kể trong cấu trúc. Phân bổ điểm hiện tại là 4 điểm cho phần Đọc hiểu và 6 điểm cho phần Nghị luận văn học, tạo ra sự cân bằng mới trong việc đánh giá năng lực thí sinh.

1. Phần I - Đọc hiểu (4 điểm)

Ngữ liệu của phần đọc hiểu Ngữ văn THPT 2025 có thể là văn bản văn học như thơ, truyện, ký hoặc văn bản thông tin, nghị luận. Phần này gồm 5 câu hỏi với 3 mức độ: Nhận biết, Thông hiểu, Vận dụng. Ngữ liệu vẫn như thường lệ, khả năng cao sẽ nằm ngoài sách giáo khoa, yêu cầu học sinh vận dụng kỹ năng đọc hiểu Ngữ văn THPT 2025 một cách linh hoạt và sâu sắc.

2. Phần II - Làm văn (6 điểm)

Phần làm văn bao gồm 2 câu chính:

• Câu 1 (2 điểm): Viết đoạn văn nghị luận văn học khoảng 200 từ
• Câu 2 (4 điểm): Viết bài văn nghị luận xã hội khoảng 600 từ

Thay đổi quan trọng nhất là tác phẩm nghị luận văn học sẽ không còn nằm trong khuôn khổ sách giáo khoa mà mở rộng thành tác phẩm tự do. Đây là sự thay đổi lớn, quan trọng nhất đối với giáo viên và học sinh. Tuy nhiên, có thể thấy phần nghị luận xã hội chiếm điểm cao hơn, giúp đề thi có tính gợi mở rất cao.

Chương trình Văn THPT 2025 đổi mới với tính gợi mở rất cao (Ảnh: Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam) 

Ôn tập thế nào khi đề sử dụng tác phẩm tự do?

Việc chuyển từ tác phẩm cố định sang tác phẩm tự do đòi hỏi chiến lược ôn thi Ngữ văn hiệu quả hoàn toàn mới. Thí sinh cần chuẩn bị một cách toàn diện và linh hoạt hơn.

1. Rèn luyện tư duy cảm thụ văn học

Thay vì học thuộc lòng những phân tích có sẵn, học sinh cần phát triển khả năng cảm nhận, phân tích tác phẩm văn học một cách tự nhiên. Điều này một phần nằm ở năng khiếu sẵn có. Đồng thời, với các thí sinh không có nguyện vọng xét tuyển bằng môn Ngữ văn, hãy bắt đầu rèn luyện bằng cách nắm bắt phương pháp phân tích tác phẩm theo kiến thức từ nhà trường.

2. Đọc nhiều, cảm nhận nhiều

Để thật sự chinh phục được đề thi Ngữ Văn THPT 2025, học sinh nên mở rộng vốn đọc của mình, không chỉ giới hạn trong sách giáo khoa. Đọc các tác phẩm kinh điển, đương đại, từ thơ ca đến tản văn, tiểu thuyết sẽ giúp tích lũy kinh nghiệm cảm thụ văn học phong phú. Giờ đây, học tủ sẽ chính thức không còn là chiến lược ôn thi Ngữ văn hiệu quả phù hợp nữa!

Cần rèn luyện thói quen đọc, cảm nhận tác phẩm để đối phó với kì thi cam go (Ảnh: Internet)

3. Luyện tập làm quen với các tác phẩm theo thể loại đặc trưng

Đề thi gợi mở không cho phép chúng ta học tủ tấc phẩm. Tuy nhiên, hãy bắt đầu bằng việc trải nghiệm các loại hình văn chương khác nhau. Mẹo làm bài thi Ngữ Văn bắt đầu từ việc nắm vững đặc điểm của từng thể loại văn học: thơ lục bát, thơ Đường luật, truyện ngắn, tản văn... để có thể áp dụng phương pháp phân tích phù hợp.

4. Tạo hệ thống ghi chú thông minh và khoa học

Xây dựng một sổ tay ghi chú về các tác giả tiêu biểu theo từng thời kỳ, nắm bắt phong cách sáng tác và những tác phẩm đại diện của họ. Đây là một phần mà các thí sinh của khối thi có môn Ngữ Văn THPT 2025 không nên bỏ qua. 

Chia sẻ từ bạn H. Hạnh: “Mình vốn có thói quen lập sổ tay văn học từ lâu, nên khi biết đề cho dạng mở thế này, mình nghĩ nó sẽ hữu ích. Giờ đây, các bạn có thể ghi chú những tác giả, tác phẩm nổi bật, sắp xếp họ một cách logic để dễ tiếp cận. Điều hành giúp hình dung được nét đặc trưng của giai đoạn và cũng tiện lợi khi cần thêm dẫn chứng, phản đề”.

Sổ tay văn học trở thành “vũ khí” tuyệt vời cho kì thi Văn THPT 2025 (Ảnh: Internet)

>>> Đọc thêm: Hướng dẫn nộp hồ sơ đại học chi tiết A-Z năm 2025

Cách đạt điểm tuyệt đối cho phần thi đọc hiểu

Phần đọc hiểu Ngữ văn THPT 2025 đòi hỏi kỹ năng đọc hiểu sâu và kỹ thuật làm bài chính xác. Để đạt điểm cao, thí sinh cần áp dụng những phương pháp sau:

1. Đọc bài nhiều tầng

• Đọc sơ: Nắm bắt nội dung chính, chủ đề của văn bản
• Đọc chi tiết: Phân tích cấu trúc, ý chính từng đoạn
• Đọc cho từng câu hỏi: Tìm thông tin cụ thể để trả lời

2. Ghi chú, đánh dấu hiệu quả

Gạch dưới các ý chính liên quan đến câu hỏi. Nếu đoạn ngữ liệu dài, cần ghi chú ý chính bên lề giấy hoặc bên nháp để dễ dàng tham khảo.

Thí sinh luôn nhớ phải đánh dấu thông tin quan trọng trong đề thi để không bỏ lỡ kiến thức (Ảnh: Internet)

3. Chiến lược trả lời cho từng dạng câu hỏi

• Đối với câu hỏi tìm thông tin trực tiếp: Xác định từ khóa trong câu hỏi, sau đó quét nhanh văn bản để tìm thông tin tương ứng.
• Đối với câu hỏi suy luận gián tiếp: Kết hợp nhiều thông tin trong văn bản để đưa ra kết luận logicm, bao gồm dẫn chứng cụ thể từ văn bản, phân tích và kết luận cuối cùng.
• Với câu hỏi đánh giá quan điểm hoặc yêu cầu bình luận: Mẹo làm bài thi Ngữ văn là nói rõ quan điểm được đề cập trong văn bản, sau đó mới đưa ra nhận xét cá nhân có lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục.

Bí quyết viết bài văn phân tích tác phẩm đạt điểm cao

Cách viết bài văn đạt điểm cao trong phần nghị luận văn học đòi hỏi sự kết hợp giữa kiến thức chuyên môn và kỹ năng diễn đạt. Những bước sau đây sẽ giúp thí sinh tự tin hơn trong việc viết bài.

1. Xác định nội dung chính xác, dựng bối cảnh

Đặc biệt quan trọng với tác phẩm tự do, thí sinh cần nhanh chóng xác định tác giả và nội dung, bối cảnh của tác phẩm để có định hướng phân tích. Nếu có đủ kiến thức về thời đại, hoàn cảnh sáng tác sẽ lại là một điểm cộng.

2. Xác định rõ yếu tố chủ chốt của đề

Phân tích kỹ yêu cầu đề bài, xác định trọng tâm cần phân tích: nghệ thuật, nội dung tư tưởng hay giá trị nhân văn. Đôi khi đề chỉ cần phân tích một yếu tố hay yêu cầu bàn luận về một nhân vật nào đó.

3. Cần lập danh sách ý chính trước khi viết

Tránh viết tự phát, cần có dàn ý rõ ràng với các ý chính được sắp xếp logic từ tổng quan đến chi tiết.

Thầy T. Ngọc - Giáo viên Ngữ Văn với kinh nghiệm ôn thi tốt nghiệp và học sinh giỏi nhiều năm chia sẻ: “Nếu trước đây, với các tác phẩm sẵn có, học sinh vốn biết rõ ý chính của toàn bài, đôi khi không cần đi sâu vào việc sắp xếp ý chính. Tuy nhiên, với tác phẩm hoàn toàn mới lạ, điều này là bắt buộc. Nó đảm bảo các bạn khai thác được toàn diện nội dung của bài, định hướng cách diễn đạt và tránh đi lan man, mất thời gian.”

Gạch đầu dòng các ý quan trọng để không lãng phí chi tiết từ ngữ liệu (Ảnh: Internet)

4. Thể hiện quan điểm cá nhân có lập luận rõ ràng

Mỗi quan điểm đưa ra cần được hỗ trợ bằng lý lẽ hợp lý và dẫn chứng cụ thể. Khi phản biện (phản đề), cần chỉ ra mặt hạn chế hoặc góc nhìn khác của vấn đề, nhưng không nên phủ nhận hoàn toàn ý kiến ban đầu.

5. Tránh viết những thông tin không chắc chắn

Một lỗi phổ biến khiến học sinh mất điểm là đưa vào bài những dẫn chứng không chính xác hoặc kiến thức mơ hồ. Chẳng hạn những chuyện éo le như: giới tính tác giả, tác giả còn sống hay không còn… đều là những thông tin nhầm lẫn tai hại, khiến chất lượng bài làm bị giảm đi.

6. Luôn đảm bảo cấu trúc cần thiết

Một bài văn hoàn chỉnh bắt buộc phải có đủ ba phần: mở bài, thân bài và kết bài. Khi thời gian sắp hết, dù đang ở phần nào của thân bài, hãy chắc chắn mình viết được đoạn kết luận thay vì cố khai thác thêm yếu tố khác để bài làm bị sai bố cục. 

Bí quyết viết bài văn nghị luận xã hội đạt điểm cao

Phần nghị luận xã hội chiếm đến 4 điểm trong tổng số 10 điểm trong bài thi Văn THPT 2025, là phần quan trọng để thí sinh thể hiện tư duy phản biện và khả năng lập luận. Tuy nhiên, phần này lại nằm ở khả năng nhìn nhận vấn đề, khó để đưa ra một hướng dẫn cụ thể. Vì thế, cách viết bài văn đạt điểm cao trước tiên là hãy nắm bắt các yếu tố cơ bản nhất!

• Nắm vững cấu trúc bài nghị luận: Bài nghị luận xã hội cần có cấu trúc rõ ràng: đặt vấn đề, phân tích và giải quyết vấn đề. Mỗi phần đều phải có luận điểm, luận cứ và luận chứng thuyết phục.
• Chọn góc độ phân tích phù hợp: Với một chủ đề xã hội, có thể có nhiều góc độ tiếp cận. Thí sinh cần chọn góc độ mà mình có nhiều hiểu biết và có thể lập luận mạnh mẽ nhất.
• Sử dụng dẫn chứng đa dạng và thuyết phục: Kết hợp dẫn chứng từ thực tế cuộc sống, lịch sử, văn học để làm cho lập luận thêm phần thuyết phục và sinh động.
• Phản đề để có thêm điểm cộng: Trình bày ý kiến riêng hay phân tích nhanh một góc nhìn khác của vấn đề sẽ giúp tăng điểm số. Nhưng chỉ thực hiện khi đủ thời gian và đảm bảo đã đi sâu mọi yếu tố đề yêu cầu.

Kiến thức xã hội và khả năng trình bài quan điểm trở thành điều quan trọng trong đề Văn THPT 2025 (Ảnh: Internet)

Lời kết

Kỳ thi Văn THPT 2025 với những thay đổi quan trọng đòi hỏi học sinh phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ phương pháp học tập linh hoạt đến các mẹo làm bài thi Ngữ văn hiệu quả. Hy vọng những thông tin về Văn THPT 2025 bên trên đã mang lại sự hữu ích cho các bạn.

Và nếu bạn đang muốn gửi tặng ai đó (hay chính mình) món quà ý nghĩa trong mùa thi này, hãy khám phá những sản phẩm thủ công độc đáo đến từ các nghệ nhân Việt tại CHUS – nơi bạn tìm thấy sự tinh tế trong từng chi tiết và sự sẻ chia nhẹ nhàng giữa những ngày ôn luyện căng thẳng.

Chúc các sĩ tử ôn luyện và làm bài thi hiệu quả!