Phân biệt chất lượng trà: Bí quyết chọn trà ngon tốt nhất

Trà, hay còn gọi là chè, với lịch sử phong phú và hương vị đa dạng, vẫn luôn là loại đồ uống ưa thích của nhiều người từ xưa đến nay vì nhiều lợi ích cho sức khỏe. Dù là trà trắng, trà xanh, trà ô long, trà phổ nhĩ hay trà đen (hồng trà), tất cả đều có một số đặc điểm chung giúp xác định chất lượng của chúng.

Khi càng ngày càng có nhiều nhãn hiệu trà xuất hiện, thì việc chọn ra loại trà chất lượng càng được quan tâm. Vậy làm sao để chọn trà ngon đúng cách? Hãy cùng xem qua các bước cơ bản này cùng với Chus.

Cách phân biệt trà ngon

Việc thưởng trà không đơn giản chỉ là nếm vị của món đồ uống, mà còn là tổng hòa của các giác quan khác nhau. Để tận hưởng trà ngon một cách toàn vẹn nhất, người ta phải nhìn, ngửi, nếm, thậm chí là chạm. 

Cũng vì vậy, để chọn được loại trà chất lượng thì cần lưu tâm nhiều phẩm chất khác nhau liên quan đến thị giác, khứu giác, vị giác và xúc giác. 

Thị giác - Nhìn

Cách chọn trà trực quan nhất là việc nhìn bằng mắt. Tùy vào quá trình thu hoạch và chế biến, lá trà chất lượng và trà kém chất có những khác biệt khá rõ rệt.

Đối với trà khô chưa nấu:

Bạn có thể quan sát xem trà bao gồm những gì và lá trà có bị tổn hại hay không. 

Trà tốt nhất thường gồm phần đọt hoặc có thể các lá non xung quanh. Trà chất lượng thấp thường sẽ bao gồm cả phần lá già hơn. 

Ngoài ra, nếu được thu hoạch bằng tay, lá trà sẽ toàn vẹn. Thu hoạch trà bằng máy hoặc dao cắt tự động khiến cho sản phẩm bị cắt xén, mất thẩm mỹ và giảm cả về hương vị lẫn mùi thơm. 

Mẹo nhỏ: Hãy cho một ít trà vào nước lạnh để kiểm tra. Nếu nước bị đổi màu nhanh chóng, rất có khả năng trong trà có chất tạo màu nhân tạo. Trà bị tẩm màu để có màu sắc đẹp hơn nhưng cũng ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe. Vì vậy, bạn nên tránh các loại trà này.

Đối với trà đã được pha:

Trà chất lượng cao sẽ cho ra nước trà trong và đẹp. Màu sắc của nước tùy thuộc vào loại trà. Trà đen (hồng trà) sẽ có màu sánh đỏ quý phái; trà xanh mang sắc xanh lục, có thể hơi ngả vàng nhưng vẫn đẹp mắt, v.v. Nếu trà có màu khác lạ với thông thường, chẳng hạn như trà xanh hoặc trà trắng có sắc nâu, thì chất lượng trà có thể không cao. 

Các loại nước trà khác nhau có màu sắc đặc trưng, riêng biệt (Ảnh: Bruutea)

Khứu giác - Ngửi

Tùy vào loại trà mà mùi hương cũng khác nhau. 

Mùi của trà chưa nấu:

Trà luôn có hương thơm thoang thoảng, dễ chịu. Chẳng hạn, trà xanh có mùi tươi mới nhẹ nhàng; còn trà đen sẽ thoảng chút độ ngọt tựa hoa ở trong hương thơm. 

Nếu trà không có mùi thơm, nghĩa là hàm lượng tinh dầu bên trong lá trà không cao, đồng nghĩa với phẩm chất trà cũng thấp hơn.

Ngược lại, trà quá thơm nồng nhưng không tự nhiên cũng chưa chắc là tốt, bởi trà có thể bị tẩm mùi hương nhân tạo. Vì vậy, nên chọn mua trà ở những nơi uy tín, tránh mua các loại trà không rõ nguồn gốc.

Mùi của nước trà đã được pha:

Nước trà sẽ thoảng hương thơm tự nhiên gần giống với lá trà. Trà xanh thơm thanh tựa hương cỏ tươi, còn trà đen có chút hương đất đằm thắm.

Vị giác - Nếm

Vị giác luôn là giác quan tối quan trọng cho mọi loại thực phẩm hay đồ uống, bao gồm cả trà.

Trà ngon có hương vị đa tầng, dẫn lối bạn từ hương vị này đến hương vị khác, nhưng thường sẽ luôn mang đến cảm giác tươi tắn, có chút đắng nhẹ từ tannin và để lại một hậu vị dịu dàng. 

Trà có thể hơi đắng chát hơn tùy vào mùa vụ, cách thu hái và cách pha, nhưng không bao giờ nên là cảm giác đắng chát khó chịu. 

Nếu thưởng thức bạch trà (trà trắng), bạn nên cảm nhận được hương vị thanh thoát, hậu vị ngọt, và “trong” tựa như cái tên. Nếu trà nhạt nhẽo, hoặc bị đắng nhiều hay chát khó chịu, đây là báo hiệu của loại trà chất lượng thấp hoặc trà đã quá hạn sử dụng. 

Xúc giác - Chạm

“Chạm” vào trà không ảnh hưởng đến việc thưởng trà, nhưng là một cách để bạn biết trà có ngon hay không.

Đối với trà chưa pha, thì lá trà nên có độ “dẻo dai” nhất định, thể hiện cho sự tươi mới và quá trình thu hái thủ công tỉ mỉ cũng như được bảo quản đúng cách. Nếu trà bị cắt xén hoặc khô và dễ gãy, dễ vỡ vụn khi chạm vào, trà đảm bảo sẽ không ngon. 

Sau khi pha trà xong, bạn có thể thử kiểm tra phần lá trà ướt. Lá trà chất lượng sẽ mềm mại, cảm giác tựa như lụa. Trong khi đó, trà kém chất có cảm giác khô, thô ráp, dễ bị mủn hay rách rời. 

Một số yếu tố khác ảnh hưởng đến chất lượng trà

Bên cạnh những yếu tố trực quan và giác quan, việc chú ý đến thành phần trà, thời điểm thu hoạch, và vùng trồng trà cũng đóng góp vào quyết định cuối cùng của việc chọn trà. 

Đối với việc mua trà để làm quà tặng, đặc biệt là mua qua mạng, thì bạn không để kiểm tra trực tiếp. Vì vậy, những yếu tố vừa đề cập trên sẽ là thông tin cần lưu ý để chọn được trà ngon. Bạn có thể đọc các thông tin đó trên mô tả sản phẩm, hoặc hỏi người bán hàng. 

Thành phần trà

Trà nên ghi rõ ràng thành phần. Ví dụ: Trà nõn tôm thường có độ thanh thoát hơn so với trà nõn kèm thêm lá, được nhiều người cho là ngon hơn. Thông tin về thành phần giúp bạn đánh giá được loại trà và có cái nhìn tổng thể về hương vị. Tuy nhiên, việc chọn trà dựa trên thành phần cũng còn tùy thuộc vào sở thích cá nhân.

Thời điểm thu hoạch

Các vụ trà được cho là ngon nhất là vụ xuân, sau đó đến vụ thu, vụ đông, và vụ hè ở sau cùng. Thời tiết và điều kiện thổ nhưỡng khác nhau trong từng mùa cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra những sự khác biệt độc đáo trong hương vị trà.

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là bạn nên mua trà mùa xuân và tránh trà mùa hè.

Ví dụ, trà Thái Nguyên đặc sản nổi tiếng của Việt Nam, nổi tiếng với trà vụ xuân, cũng tạo nên chè Thái Nguyên vụ thu không kém phần ngon miệng.

Và quan trọng hơn hết vẫn là sở thích cá nhân của bạn. Mặc dù người ta cho rằng trà vụ xuân có phẩm chất cao nhất, nhưng nếu bạn thích trà vụ hè với hương vị đậm, chát hơn thì cũng không sao cả!

Vùng trồng trà

Mỗi vùng trồng trà trên thế giới đều sở hữu những điều kiện thổ nhưỡng đặc biệt và khí hậu độc đáo, tạo nên những đặc điểm riêng biệt cho hương vị của trà.

Tại Việt Nam, có ba vùng trồng trà lớn với các thức trà hảo hạng. Nhắc đến trà Việt Nam, không thể không nhắc đến trà shan tuyết cổ thụ trứ danh từ vùng Tây Bắc và trà Thái Nguyên ở vùng Đông Bắc. Ngoài ra, vùng trà Bảo Lộc - Lâm Đồng cũng nổi tiếng với trà chất lượng cao.

Đồng bào dân tộc hái trà cổ thụ tại Tà Xùa, Sơn La thuộc vùng Tây Bắc (Ảnh: Vietnamnet)

Lời kết