Vì sao người Việt vẫn kiêng kỵ tháng cô hồn?

70% người trẻ dưới 30 tuổi không còn kiêng kỵ tháng cô hồn nghiêm ngặt - nhưng nỗi sợ này không phải tự nhiên mà sinh ra.

Thực ra, kiêng kỵ tháng 7 âm lịch chính là cơ chế tâm lý phòng thủ của con người khi đối mặt với điều không thể kiểm soát, được "đóng gói" thành truyền thống qua hàng nghìn năm.

Vậy tại sao một nỗi sợ nguyên thủy lại có sức ảnh hưởng mạnh đến cả thị trường kinh tế và văn hóa tặng quà của người Việt?

Không khí tháng cô hồn lan tỏa khắp mọi ngõ ngách cuộc sống người Việt

Tháng cô hồn là gì và diễn ra khi nào?

Tháng cô hồn chính thức là tháng 7 âm lịch, kéo dài từ ngày 1/7 đến hết ngày 29/7 âm lịch. Năm 2025, "cô hồn season" kéo dài từ 23/8 đến 21/9 dương lịch. Mà năm nào cũng có người hỏi "sao năm nay tháng cô hồn dài thế?", thực ra vẫn đúng 1 tháng âm lịch thôi nhé!

Theo truyền thuyết, từ ngày mùng 2/7 âm lịch, Diêm Vương sẽ mở Quỷ môn quan cho các cô hồn (linh hồn lang thang không nơi nương tựa) về thăm trần gian, đến 12h đêm ngày 14/7 thì phải quay lại địa ngục. Đây là lúc những kiêng kỵ tháng cô hồn trở nên mạnh mẽ nhất trong tâm thức người Việt.

Không gian tâm linh trong tháng cô hồn khiến nhiều người vẫn duy trì các kiêng kỵ tháng cô hồn truyền thống

>>> Đọc thêm: Tháng cô hồn 2025 rơi vào tháng mấy, có trùng tháng 7 dương lịch?

Vì sao người Việt lại "sợ" tháng cô hồn? Phân tích từ tâm lý học và văn hóa

Cội nguồn của nỗi sợ hãi: Ba tầng ý thức

Tầng 1: Nỗi sợ cái chết và điều không biết

Tháng cô hồn chạm vào nỗi sợ nguyên thủy nhất của con người - sợ cái chết và thế giới không thể kiểm soát được. Theo tâm lý học hiện đại, "nỗi sợ hãi những điều vô hình" (xenophobia trong nghĩa rộng) là xu hướng sợ hãi điều gì đó mà chúng ta không có bất kỳ thông tin nào.

Người Việt cổ quan niệm con người có "phần hồn và phần xác". Sau khi chết, những người làm ác bị đày xuống địa ngục làm quỷ đói, những người chết oan ức thì lang thang không nơi nương tựa. Điều đáng sợ ở đây không phải là "ma" mà là sự không chắc chắn về vận mệnh sau khi chết.

Tầng 2: Cơ chế tâm lý phòng thủ

Kiêng kỵ tháng cô hồn thực chất là một cơ chế tâm lý phòng thủ. Khi đối mặt với điều không thể kiểm soát (sinh tử, vận mệnh), con người tạo ra những quy tắc để cảm thấy mình "có thể làm gì đó" để tránh rủi ro.

"Có thờ có thiêng, có kiêng có lành" - câu này thể hiện tâm lý tìm kiếm quyền kiểm soát trong tình huống bất định. Thay vì cảm thấy bất lực trước số phận, người ta tin rằng nếu làm theo đúng "luật chơi" thì sẽ an toàn.

Tầng 3: Truyền thống và áp lực xã hội

Điều thú vị là nhiều người hiện đại không thực sự "tin" vào cô hồn, nhưng vẫn kiêng kỵ vì áp lực xã hội. Sợ bị người khác nói "vô tâm", "không kính trọng truyền thống", hoặc đơn giản là "sao nó dám làm vậy?"

Tâm lý đám đông khiến kiêng kỵ tháng cô hồn vẫn "sống dai" đến tận ngày nay

Lý giải khoa học đầy bất ngờ

Yếu tố thời tiết và sinh học

Các nhà nghiên cứu Lý học Đông phương chỉ ra: tháng 7 âm lịch theo chu kỳ Cửu cung có Thiên can là Âm Thủy, âm khí rất vượng. Đây là thời điểm chuyển mùa, con người dễ ốm đau, thời tiết bất thường khiến việc xây dựng, kinh doanh gặp trở ngại.

Người xưa thông minh hơn ta tưởng - họ đã "đóng gói" kiến thức khoa học này thành câu chuyện tâm linh dễ nhớ để truyền đời! Có thể nói những kiêng kỵ tháng cô hồn ngày xưa đã được "code" một cách thông minh dựa trên quan sát thực tế.

Thiên nhiên chuyển mùa và tâm lý con người tạo nên "combo" hoàn hảo cho tháng cô hồn

Hiệu ứng tâm lý đám đông

Các chuyên gia có nhiều góc nhìn khác nhau về tháng cô hồn:

Tiến sĩ Dương Hoàng Lộc (Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn ĐHQG TPHCM) cho rằng: "Quan niệm tháng 7 Âm lịch là tháng cô hồn đã có từ lâu và mang tính phổ biến. Phong tục này hướng con người đến việc mở rộng tấm lòng bi mẫn."

Trong khi đó, Thượng tọa Thích Thanh Tuấn (Ủy viên Hội đồng Trị sự TW Giáo hội Phật giáo Việt Nam) khẳng định: "Việc quan niệm tháng 7 Âm lịch là tháng ma quỷ hoành hành, thường mang đến điều xui xẻo... hoàn toàn không đúng. Phong tục cúng cô hồn mang nghĩa nhân văn - mong muốn cầu cho những vong hồn người chết không nơi nương tựa được siêu thoát, bình an."

Dù có những cách nhìn khác nhau, điều chung là cả hai đều thấy giá trị tích cực trong tháng này - không phải là tháng "đáng sợ" như nhiều người vẫn nghĩ.

Chuyên gia hiện đại đang thay đổi cách nhìn về tháng cô hồn từ sợ hãi thành từ bi

Tâm lý học hiện đại giải thích gì?

Nỗi sợ điều không biết (Fear of Unknown)

Các nghiên cứu tâm lý học cho thấy con người có xu hướng né tránh những điều không chắc chắn. Tháng cô hồn tượng trưng cho sự không chắc chắn tối đa - ranh giới giữa sống và chết, giữa hiện thực và huyền bí.

Cơ chế Projection (chiếu xạ)

Khi gặp khó khăn trong cuộc sống (ốm đau, thất bại, tai nạn), con người có xu hướng "chiếu" nguyên nhân ra bên ngoài thay vì tự trách mình. "Tại tháng cô hồn" trở thành lý do thuận tiện để giải thích những điều không may.

Hiệu ứng Placebo ngược

Nếu tin tháng cô hồn xui xẻo, não bộ sẽ tập trung chú ý vào những điều tiêu cực xảy ra, tạo thành lời tiên tri tự ứng nghiệm.

Tâm lý "tự thôi miên" khiến tháng cô hồn trở thành hiện thực trong tâm trí nhiều người

Những kiêng kỵ tháng cô hồn "có lý có tình" mà người Việt vẫn giữ

Tháng cô hồn có vô số kiêng kỵ từ đời sống hàng ngày đến công việc lớn. Một số nghe có vẻ "lạ đời" nhưng lại ẩn chứa wisdom của tổ tiên:

Kiêng kỵ về ăn uống & sinh hoạt

• Không xuất tiền ngày mùng 1 - sợ "dông" cả tháng
• Không cắt tóc - tin rằng sẽ "cắt" luôn tài lộc
• Không ăn mực vì "đen như mực" - thực ra có thể do tháng 7 âm lịch trùng mùa nóng, hải sản dễ hỏng
• Không cắm đũa thẳng vào cơm - giống như cắm hương cúng

Kiêng kỵ về hoạt động đêm

• Không ra đường ban đêm vì "linh hồn hoạt động mạnh"
• Không phơi đồ trắng ban đêm - sợ ma "mượn" mặc
• Không gọi tên trong đêm - ai mà biết ma quỷ có phân biệt được tiếng gọi thật hay không!

Kiêng kỵ về công việc quan trọng

• Không cưới hỏi, mua nhà, xe, khai trương
• Không ký kết hợp đồng lớn
• Không khởi công xây dựng

Thú vị là nhiều doanh nghiệp bây giờ không còn tin vào những kiêng kỵ tháng cô hồn này nữa và biến thành cơ hội marketing!

Từ kiêng kỵ đến cơ hội - doanh nghiệp hiện đại "hack" luôn tháng cô hồn

Ý nghĩa nhân văn thực sự của tháng cô hồn

Từ quan điểm Phật giáo

Thầy Thích Trúc Thái Minh giải thích: "Cô hồn nghĩa là cô đơn, độc lạc. Tháng 7 âm lịch thực chất là thời gian để người sống thể hiện lòng từ bi với những linh hồn vất vưởng."

Hai ngày lễ lớn - Vu Lan và cúng cô hồn - đều mang ý nghĩa báo hiếu và làm phúc bố thí, không phải để "sợ hãi" ma quỷ.

Giá trị chia sẻ cộng đồng

Việc cúng cô hồn thể hiện nét đạo đức, lương thiện của người Việt. Sau khi cúng, đồ ăn thường được bố thí cho trẻ em, người nghèo - đây mới là ý nghĩa đích thực!

Nhà nghiên cứu Sơn Nam từng viết: "Việc cúng cô hồn ở Nam Bộ có người cúng đơn giản, có người cúng tươm tất. Tựu trung là vẫn có trái cây, bánh ngọt, gạo muối, cơm... Người chết oan ức, vì tai nạn, vất vưởng cũng được ăn."

Nhắc nhở về cái chết và ý nghĩa cuộc sống

Tháng cô hồn ép buộc con người phải suy nghĩ về cái chết, về những người đã khuất, từ đó trân trọng cuộc sống hiện tại hơn. Đây là một dạng "memento mori" (nhớ rằng ta sẽ chết) của văn hóa Việt.

Cơ hội để thể hiện lòng từ bi

Việc cúng cô hồn, bố thí cho người nghèo trong tháng này thể hiện sự đồng cảm với những người kém may mắn, bất hạnh. Dù có những kiêng kỵ tháng cô hồn khác nhau, điều này luôn được mọi người ghi nhận.

Lòng từ bi và tình người - giá trị đích thực mà tháng cô hồn mang lại

Sự thật "sốc" về tác động kinh tế của tháng cô hồn

Thị trường bất động sản: Thực tế phức tạp hơn

Anh Tuấn, môi giới BĐS khu Đông TPHCM chia sẻ: "Mọi năm đến tháng 7 âm lịch, lượng khách đi xem đất giảm hẳn so với các tháng khác. Những người làm ăn lớn, mua bán nhà đất họ vẫn coi đây là tháng nên hạn chế giao dịch."

Tuy nhiên, xu hướng này đang dần thay đổi. Ông Nguyễn Văn Đính, Phó chủ tịch Hiệp hội môi giới BĐS Việt Nam cho biết: "Tâm lý tránh giao dịch BĐS vì quan niệm tháng 7 cô hồn ngày càng ít dần, nhất là vài năm gần đây."

Một số doanh nghiệp lớn như Hưng Thịnh Land khẳng định không bị ảnh hưởng bởi các kiêng kỵ tháng cô hồn, việc kinh doanh diễn ra bình thường. Thậm chí, nhiều chủ đầu tư còn tung ra các chương trình ưu đãi đặc biệt trong tháng này để thu hút khách hàng.

Thị trường bất động sản hiện đại đang dần "miễn dịch" với tâm lý tháng cô hồn

Thị trường chứng khoán: Hiệu ứng ngược?

Ông Phạm Lưu Hưng - Kinh tế trưởng SSI tiết lộ: "Mấy năm trước, thị trường chứng khoán thường đi xuống vào tháng này. Thậm chí, có nhiều nhà đầu tư rủ nhau tạm 'nghỉ chơi' chứng khoán trong thời gian này, kéo theo thanh khoản sụt giảm, thị trường giao dịch thiếu tích cực. Tuy nhiên, những năm gần đây, hiệu ứng tháng Ngâu dường như không còn tác động nhiều tới thị trường."

Lý do? "Giới đầu tư có xu hướng trẻ và mới mẻ hơn rất nhiều. Họ không dễ bỏ qua cơ hội bởi những quan niệm cũ." Nhiều nhà đầu tư trẻ thậm chí coi tháng 7 âm lịch là cơ hội "xuống tiền" khi thị trường thanh tĩnh!

Những ngành "hốt bạc" trong tháng cô hồn

Trong khi nhiều ngành ế ẩm, một số mặt hàng lại "cháy" trong tháng này. Đây là cơ hội vàng cho những ai biết nắm bắt:

• Đồ cúng & vàng mã: Giá tăng gấp nhiều lần - đặc biệt cháo loãng, gạo muối, hương đèn
• Áo phật tử: Nhu cầu tăng vọt vì lễ Vu Lan, nhiều bạn trẻ mua để tham gia khóa thiền
• Vật phẩm phong thủy: Từ tượng Phật Di Lặc đến Long Quy đều được "săn lùng" để trấn tà
• Dịch vụ tâm linh: Xem bói, cúng giải hạn, làm lễ trấn trạch

Một số ngành kinh doanh "thăng hoa" nhờ tâm lý sợ hãi tháng cô hồn của người dân

Văn hóa tặng quà "tiến hoá" trong tháng cô hồn

Quà cúng truyền thống vs hiện đại

Truyền thống: Cúng cô hồn vào mùng 2, 15, 16 tháng 7 với đồ chay, cháo loãng, gạo muối.

Hiện đại: Việc đốt vàng mã bị chỉ trích vì gây ô nhiễm. Nhiều gia đình chuyển sang thắp hương, dâng hoa quả thay thế.

Vật phẩm phong thủy: Từ tín ngưỡng đến phong cách sống

Tượng Phật Di Lặc: Không chỉ để cầu bình an mà còn trang trí nhà cửa, mang ý nghĩa tích cực.

Tranh cá rồng mạ vàng: Vừa đẹp mắt vừa mang ý nghĩa trấn trạch, thu hút tài lộc.

Long Quy (rùa đầu rồng): Kết hợp sức mạnh của hai Tứ Linh, giúp hóa giải Tam Sát.

Thay đổi trong cách cúng hiện đại

Thế hệ trẻ hiện tại đang dần thay đổi cách tiếp cận tháng cô hồn. Thay vì đốt nhiều vàng mã gây ô nhiễm, nhiều gia đình chọn cách cúng đơn giản hơn với cơm cháo, hoa quả tươi. Một số người còn kết hợp làm từ thiện - cúng cô hồn xong thì đem thức ăn đi phát cho người nghèo, vừa có ý nghĩa tâm linh vừa thiết thực.

Xã hội đang "nâng cấp" truyền thống cúng cô hồn theo hướng bền vững và ý nghĩa hơn

Tạm kết

CHUS hy vọng rằng thông qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ bản chất của tháng cô hồn và lý do tại sao những kiêng kỵ tháng cô hồn vẫn tồn tại trong xã hội hiện đại.

Tháng cô hồn không còn là "ám ảnh" như xưa. Thế hệ mới đang dần thay đổi cách nhìn, biến nó thành cơ hội thay vì trở ngại. Quan trọng là giữ được cân bằng giữa tôn trọng truyền thống và sống tích cực trong thời đại mới. Văn hóa tặng quà trong tháng này cũng đang "nâng cấp" từ việc cúng bái đơn thuần thành cách thể hiện tình yêu thương và năng lượng tích cực cho người thân.

Hãy khám phá thêm nhiều thông tin bổ ích về văn hóa truyền thống và mua những món quà tặng ý nghĩa cho người thân yêu của mình tại CHUS

FAQ

• Tháng cô hồn năm 2025 có gì khác biệt so với các năm trước không?
  Tháng cô hồn 2025 kéo dài từ 23/8 đến 21/9 dương lịch, trùng với thời điểm nhiều bạn trẻ bắt đầu năm học mới. Điều đặc biệt là thế hệ Gen Z và millennials đang thay đổi cách nhìn về truyền thống này. Thay vì sợ hãi kiêng kỵ, họ coi tháng cô hồn như dịp để thể hiện lòng từ bi và kết nối với gia đình.
• Người không tin tâm linh có nên tôn trọng các kiêng kỵ tháng cô hồn không?
  Việc tôn trọng kiêng kỵ tháng cô hồn không hoàn toàn phụ thuộc vào niềm tin cá nhân. Nhiều người trẻ hiện đại chọn cách "khéo léo" - không làm những việc gây tổn thương cảm xúc người thân mà vẫn giữ được quan điểm riêng. Một số kiêng kỵ như không ăn hải sản thực ra có lý do khoa học vì thời tiết nóng ẩm dễ gây ngộ độc.
• Doanh nghiệp nên kinh doanh như thế nào trong tháng cô hồn để vừa tôn trọng truyền thống vừa có lợi nhuận?
  Thay vì tránh né, nhiều doanh nghiệp thông minh đang biến tháng cô hồn thành cơ hội marketing sáng tạo. Họ tung ra các chương trình ưu đãi đặc biệt, kết hợp yếu tố tâm linh với sản phẩm hiện đại. Các ngành như đồ phong thủy, vật phẩm trang trí, thực phẩm chay thậm chí còn tăng trưởng mạnh trong thời gian này.
• Làm sao để giải thích tháng cô hồn cho trẻ em theo cách tích cực?
  Thay vì kể chuyện ma quỷ đáng sợ, cha mẹ nên tập trung vào ý nghĩa nhân văn của tháng cô hồn. Hãy dạy trẻ về lòng từ bi, cách quan tâm đến người khó khăn và ý nghĩa của việc tưởng nhớ tổ tiên. Gia đình có thể cùng nhau làm từ thiện, thăm viếng người già hoặc chuẩn bị đồ cúng một cách vui vẻ thay vì căng thẳng.
• Tháng cô hồn có thực sự ảnh hưởng đến vận may hay chỉ là tâm lý?
  Khoa học chứng minh rằng khi ta tin điều gì đó xui xẻo, não bộ sẽ tập trung chú ý vào những điều tiêu cực xảy ra, tạo thành hiệu ứng tự thôi miên. Thực tế, vận may hay xui xẻo không phụ thuộc vào tháng cô hồn mà do cách ta nhìn nhận và phản ứng với các sự kiện trong cuộc sống.