Ông Công Ông Táo là gì? Cúng vào ngày nào?

Phong tục cúng ông Công ông Táo là một nét đẹp văn hóa lâu đời của người Việt, gắn liền với đời sống tâm linh và tín ngưỡng dân gian. Không chỉ mang ý nghĩa tưởng nhớ và tri ân các vị thần cai quản bếp núc, phong tục này còn thể hiện khát vọng về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc và đủ đầy. Nhưng ông Công ông Táo là ai, và tại sao họ lại được coi trọng đến vậy? Hãy cùng Chus khám phá nguồn gốc và ý nghĩa sâu sắc của những nhân vật đặc biệt trong văn hóa Việt Nam qua bài viết này.

Nguồn gốc của phong tục cúng ông Công ông Táo

Phong tục cúng ông Công ông Táo bắt nguồn từ tín ngưỡng dân gian Việt Nam, được Việt hóa từ thần thoại Lão giáo Trung Quốc. Theo đó, ba vị thần Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ được chuyển thành hình tượng “2 ông 1 bà” – những vị thần đảm nhiệm các công việc gắn bó chặt chẽ với đời sống gia đình, gồm: Thổ Công trông coi bếp núc, Thổ Địa bảo vệ nhà cửa, và Thổ Kỳ lo việc chợ búa.

Theo truyền thuyết, họ từng là những con người sống đầy tình nghĩa và được Thượng Đế phong làm Táo quân để bảo vệ gia đình, mang lại sự thịnh vượng. Hằng năm, vào ngày 23 tháng Chạp, các Táo cưỡi cá chép hóa rồng lên chầu trời, báo cáo những việc thiện ác trong năm để Thiên đình phân định công tội.

Nguồn gốc của phong tục cúng ông Công ông Táo

Cúng ông Táo ngày nào, như thế nào?

Nghi lễ cúng ông Công ông Táo thường diễn ra vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm. Năm 2025, ngày cúng ông Táo rơi vào thứ Tư, ngày 22/1 dương lịch.

Lễ vật cơ bản gồm mũ ông Công ba chiếc (hai mũ dành cho Táo ông và một mũ dành cho Táo bà), hương, đèn nến, hoa tươi, và đĩa ngũ quả.

Mâm cỗ cúng tùy vào điều kiện của từng gia đình. Có thể chuẩn bị mâm chay với trầu cau và bánh trái, hoặc mâm mặn bao gồm xôi, gà luộc và các món ăn truyền thống khác.

Mâm cúng ông Táo có bộ mũ 3 chiếc (Ảnh: T.L.) 

Mâm cúng ông Táo đơn giản với gà luộc, bánh chưng, chè và các món truyền thống (Ảnh: Sưu tầm)

Tục phóng sinh cá chép là phần không thể thiếu trong nghi lễ. Sau khi làm lễ, cá chép được thả ra sông, hồ hoặc ao, biểu trưng cho phương tiện để các Táo cưỡi lên trời, hóa rồng. Phong tục này mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện lòng từ bi, khát vọng tự do và hy vọng vào những điều tốt lành trong năm mới.

Thả cá phóng sinh (Ảnh: Báo Giao Thông)

Khi thực hiện nghi lễ, cần chú ý ăn mặc chỉnh tề và gọn gàng. Không nên mặc quần đùi, áo ba lỗ, váy ngắn hay trang phục xuề xòa.

Lễ cúng ông Công ông Táo không chỉ là một phong tục truyền thống mà còn là dịp để gia đình bày tỏ lòng thành kính, nhìn lại năm cũ và cầu mong một năm mới bình an, may mắn.

Ý nghĩa của phong tục cúng ông Công ông Táo 

Phong tục cúng ông Công ông Táo chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc trong đời sống văn hóa và tâm linh của người Việt. 

Trước hết, đây là nghi lễ để bày tỏ lòng biết ơn đối với Táo quân - các vị thần bảo vệ gia đình, cai quản bếp núc, giữ gìn sự ấm no và ngăn chặn điều xấu xa xâm phạm vào nhà.

Ông Công ông Táo mang nhiều ý nghĩa đời sống tâm linh

Bên cạnh đó, việc cúng tiễn ông Táo về trời còn mang ý nghĩa cầu mong may mắn, phúc lộc cho năm mới. 

Ngoài ra, hình ảnh cá chép trong lễ cúng không chỉ là phương tiện để Táo Quân lên chầu trời mà còn biểu trưng cho khát vọng thăng tiến, thành công, và sự bền bỉ vượt qua khó khăn. 

Tóm lại, phong tục truyền thống Việt Nam này thể hiện niềm tin rằng một gia đình hòa thuận, đạo đức sẽ được các vị thần phù hộ, mang lại hạnh phúc viên mãn.

Lời kết 

Phong tục cúng ông Công ông Táo không chỉ là dịp để thể hiện lòng biết ơn và cầu mong may mắn, mà còn là cách lưu giữ và truyền tải những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Đây chính là minh chứng cho sự gắn kết giữa tín ngưỡng và đời sống thường nhật, một nét đẹp cần được trân trọng và bảo tồn. 

Bên cạnh đó, trong dịp Tết này chắc chắn là sẽ không thể thiếu những giỏ quà Tết chất lượng để biếu tặng người trân quý đúng không nào. Ghé ngay đến website của Chus để chọn mua được sản phẩm phù hợp nhất nhé!