Pride Month là gì? Ý nghĩa Tháng Tự hào LGBT 2025

Bạn có bao giờ thắc mắc tại sao mỗi tháng 6, khắp nơi trên thế giới lại rực rỡ sắc cầu vồng với các cuộc diễu hành và sự kiện đầy màu sắc? Đó chính là Pride Month - Tháng Tự hào LGBT, một khoảng thời gian đặc biệt mang ý nghĩa sâu sắc đối với hàng triệu người trên toàn cầu.

Pride Month (Tháng Tự hào LGBT) là gì:

• Thời gian: Tháng 6 hàng năm (trên 115 thành phố tại Mỹ và hơn 100 quốc gia)

• Phạm vi: Lan rộng từ 4 thành phố năm 1970 đến phong trào toàn cầu ngày nay

• Đối tượng: Cộng đồng LGBTQ+ và những người ủng hộ

• Nguồn gốc: Kỷ niệm cuộc bạo loạn Stonewall (1969), tôn vinh đa dạng và đấu tranh cho quyền bình đẳng

• Biểu tượng: Cờ cầu vồng 6 màu

• Hoạt động chính: Diễu hành, lễ hội, hội thảo, triển lãm nghệ thuật

• Ý nghĩa: Từ "Pride" (tự hào) thay thế cảm giác xấu hổ bằng niềm kiêu hãnh

Pride Month đã trở thành một trong những phong trào xã hội có tầm ảnh hưởng lớn nhất thế kỷ XX - XXI, thay đổi căn bản cách xã hội nhìn nhận về đa dạng giới tính và tình dục.

Pride Month bắt nguồn từ đâu?

1. Cuộc nổi dậy Stonewall - Điểm khởi đầu lịch sử

Bối cảnh xã hội trước Stonewall

Để hiểu sâu sắc về Pride Month, chúng ta phải quay về nước Mỹ những năm 1960 - một thời kỳ đen tối đối với cộng đồng LGBTQ+. Đồng tính luyến ái không chỉ bị xem là "bệnh tâm thần" mà còn bị coi là mối đe dọa an ninh quốc gia.

Thực trạng khắc nghiệt:

• McCarthyism và "Lavender Scare": Thượng nghị sĩ Joseph McCarthy không chỉ săn lùng người cộng sản mà còn truy quét người đồng tính, cho rằng họ dễ bị tống tiền và là mối đe dọa an ninh

• Sắc lệnh 10450 (1953): Tổng thống Eisenhower cấm người đồng tính làm việc cho chính phủ liên bang, khiến hàng nghìn người mất việc

• Luật trang phục: Cảnh sát có thể bắt giữ bất kỳ ai không mặc ít nhất 3 món đồ "phù hợp với giới tính" của họ

• Đột kích thường xuyên: Các quán bar đồng tính bị cảnh sát đột kích hàng tuần, khách hàng bị bắt giữ và tên tuổi đăng báo

Đêm định mệnh 28/6/1969

Stonewall Inn không phải là một quán bar bình thường. Đây là một trong số ít nơi chào đón những người bị xã hội ruồng bỏ nhất: người chuyển giới, drag queen, thanh niên vô gia cư LGBTQ+ và những người có màu da. Quán do mafia điều hành, không có giấy phép bán rượu chính thức, nhưng lại là "nhà" của những người không có nơi nào khác để đi.

Stonewall Inn - Một quán bar đặc biệt dành cho những người đặc biệt. Ảnh: Redux

Cuộc đột kích định mệnh:

• 2:00 sáng ngày 28/6: 9 cảnh sát ập vào Stonewall Inn

• Sự khác biệt: Lần này, khách hàng không chạy trốn mà đứng lại chống đối

• Khoảnh khắc bùng nổ: Khi cảnh sát bắt giữ một phụ nữ butch lesbian và đẩy cô vào xe cảnh sát, cô hét lên: "Tại sao các anh không làm gì đó?"

Stormé DeLarverie, người phụ nữ da màu được nhiều người tin là đã châm ngòi cho cuộc nổi dậy, sau này nhớ lại: "Đó là một cuộc nổi dậy, một cuộc khởi nghĩa, một hành động bất tuân dân sự - không phải một cuộc bạo loạn chết tiệt."

Sáu ngày thay đổi lịch sử

Cuộc nổi dậy kéo dài 6 ngày không chỉ là phản ứng tự phát mà còn thể hiện sự tích tụ của nhiều thập kỷ áp bức:

• Ngày 1 (28/6): Khoảng 400 người tập trung, ném chai lọ và gạch đá vào cảnh sát

• Ngày 2-3: Đám đông lên đến 1000 người, xuất hiện những khẩu hiệu đầu tiên về "Gay Power"

• Ngày 4-6: Phong trào lan rộng, các nhóm hoạt động bắt đầu hình thành

Trong nhiều đêm tiếp theo sau cuộc nổi dậy, các nhà hoạt động đồng tính tiếp tục tụ tập gần Stonewall, tận dụng thời điểm này để truyền bá thông tin và xây dựng cộng đồng thúc đẩy sự phát triển của phong trào đòi quyền cho người đồng tính. Ảnh: Diana Davies/The New York Public Library

2. Những người hùng thầm lặng: Marsha P. Johnson và Sylvia Rivera

Marsha P. Johnson: "Bà thánh của Stonewall"

Marsha "Pay It No Mind" Johnson (1945-1992) không chỉ là một biểu tượng mà còn là linh hồn của phong trào giải phóng LGBTQ+. Sinh ra trong một gia đình người Mỹ gốc Phi nghèo khó ở New Jersey, Johnson đã vượt qua mọi rào cản để trở thành một trong những nhà hoạt động có tầm ảnh hưởng nhất.

Marsha P. Johnson (người bên trái) trong bộ phim tài liệu của Netflix: The Death and Life of Marsha P. Johnson (Cuộc đời và cái chết của Marsha P. Johnson)

Cuộc đời đầy thử thách:

• Từ 5 tuổi đã bắt đầu mặc váy nhưng phải dừng lại vì bị bắt nạt
• 17 tuổi rời nhà với 15 đô la và một túi quần áo
• Sống vô gia cư, làm sex worker để sinh tồn
• Nổi tiếng với những bộ trang phục rực rỡ tự làm và vương miện hoa

Di sản không thể phai mờ:

• Đồng sáng lập Street Transvestite Action Revolutionaries (STAR) - tổ chức đầu tiên ở Bắc Mỹ dành cho thanh niên LGBTQ+ vô gia cư
• Hoạt động tích cực trong Gay Liberation Front và ACT UP
• Được gọi là "Saint Marsha" vì tấm lòng vị tha và sự hào phóng

Sylvia Rivera: Tiếng nói của những người bị lãng quên

Sylvia Rivera (1951-2002), một phụ nữ chuyển giới gốc Puerto Rico, có lẽ là nhà hoạt động quyết liệt nhất trong việc đấu tranh cho quyền của người chuyển giới và những người da màu trong cộng đồng LGBTQ+.

Tuổi thơ địa ngục:

• Cha bỏ đi ngay khi sinh
• Mẹ tự tử khi Rivera 3 tuổi
• Bị bà nội đánh đập vì thể hiện giới tính nữ
• 11 tuổi bỏ nhà, trở thành nạn nhân của việc bóc lột tình dục

Tinh thần chiến đấu không ngừng nghỉ:

• 17 tuổi tham gia nổi dậy Stonewall, tuyên bố ném quả bom xăng thứ hai
• Đồng sáng lập STAR với Marsha P. Johnson
• Chiến đấu chống lại việc loại trừ người chuyển giới khỏi phong trào gay rights

Khoảnh khắc lịch sử tại Pride 1973:

Khi bị ngăn cản phát biểu tại Pride March, Rivera đã đẩy qua đám đông, giành microphone và hét lên: "Nếu không có drag queen, sẽ không có phong trào giải phóng gay. Chúng tôi là những người đi đầu!" Cô bị la ó và đuổi khỏi sân khấu bởi chính những người mà cô đã đấu tranh cho họ.

3. Ý nghĩa sâu sắc của từ "Pride"

Brenda Howard, nhà hoạt động vì quyền lưỡng tính, được gọi là "Mother of Pride" (Người mẹ của Niềm tự hào), đã tạo ra từ "Pride" không chỉ như một khái niệm mà như một tuyên ngôn cách mạng:

• Thay thế "shame" bằng "pride": Từ cảm giác xấu hổ, tội lỗi sang niềm tự hào, kiêu hãnh

• Khẳng định bản sắc: Không cần phải che giấu hay xin lỗi vì con người thật của mình

• Chuyển từ nạn nhân thành nhà hoạt động: Từ việc chịu đựng thành việc đấu tranh tích cực

Cờ cầu vồng: Biểu tượng của sự đa dạng

Gilbert Baker (1951-2017), một nghệ sĩ drag queen từ Kansas đã tự học may vá để tạo trang phục biểu diễn, là người thiết kế lá cờ cầu vồng đầu tiên năm 1978.

Baker - người từng nói đùa rằng "không giống Dorothy, khi lốc xoáy đến, tôi chạy thẳng vào nó" - đã được Harvey Milk, chính trị gia đồng tính công khai đầu tiên của California, ủy quyền tạo ra một biểu tượng mới cho cộng đồng.

Với nghệ danh drag "Busty Ross" (tôn vinh Betsy Ross - người tạo ra cờ Mỹ), Baker đã thiết kế cờ với 8 màu.

Lá cờ cầu vồng nhuộm thủ công của Gilbert Baker được tặng cho Tổng thống Barack Obama. Ảnh: The Barack Obama Presidential Library

Phiên bản gốc 8 màu (1978):

1. Hồng: Sexuality (Tình dục)

2. Đỏ: Life (Sự sống)

3. Cam: Healing (Chữa lành)

4. Vàng: Sunlight (Ánh nắng)

5. Xanh lá: Nature (Thiên nhiên)

6. Xanh ngọc: Magic/Art (Phép thuật/Nghệ thuật)

7. Xanh dương: Serenity/Harmony (Bình yên/Hòa hợp)

8. Tím: Spirit (Tinh thần)

Sự tiến hóa của biểu tượng

1979: Cờ cầu vồng 6 màu - Phiên bản phổ biến nhất

Một năm sau khi ra mắt lá cờ cầu vồng, Gilbert Baker đã phải điều chỉnh thiết kế vì lý do thực tế khi hợp tác với Paramount Flag Company. Màu hồng đậm (hot pink) bị loại bỏ do công ty không thể tìm được loại vải phù hợp với chi phí phải chăng để sản xuất hàng loạt. Baker mong muốn lá cờ Pride phải dễ tiếp cận với tất cả mọi người, không chỉ giới có điều kiện kinh tế.

Sau đó, màu xanh ngọc (turquoise) cũng được lược bỏ để tổng số màu trở nên chẵn, phục vụ việc chia cờ thành hai nửa (mỗi bên ba màu) và treo lên các cột đèn dọc theo Market Street trong sự kiện Gay Freedom Day Parade năm 1979.

Điều đặc biệt là Baker chưa từng đăng ký bản quyền thiết kế, thậm chí ông còn thuê luật sư để ngăn chặn một tổ chức khác cố gắng độc quyền biểu tượng này. Ông kiên quyết rằng lá cờ cầu vồng là tài sản chung của cộng đồng LGBTQ+.

Ông cũng bác bỏ hoàn toàn những đồn đoán cho rằng việc loại bỏ màu hồng đậm là vì lý do “respectability politics” – tức cố gắng khiến cộng đồng trông "đứng đắn" hơn bằng cách loại bỏ màu biểu trưng cho "sex". Baker khẳng định đây đơn thuần là một quyết định mang tính thực tế, nhằm giúp việc sản xuất và phân phối cờ trở nên dễ dàng hơn, qua đó lan tỏa hình ảnh cộng đồng LGBTQ+ rộng khắp và rõ nét hơn trong xã hội.

2017: Philadelphia Pride Flag

Năm 2017, Phòng Công tác LGBT của thành phố Philadelphia đã giới thiệu một phiên bản mới của cờ Pride bằng cách thêm hai sọc đen và nâu vào phía trên lá cờ cầu vồng truyền thống. Đây không chỉ là một thay đổi về mặt thẩm mỹ, mà còn là một tuyên bố chính trị mạnh mẽ nhằm phản ánh và đối mặt với vấn đề phân biệt chủng tộc tồn tại lâu dài trong cộng đồng LGBTQ+.

Lá cờ cầu vồng của Philadelphia, bao gồm các sọc đen và nâu, được kéo lên tại Tòa thị chính vào tháng 6 năm 2017. Ảnh: Kelly Burkhardt / Văn phòng các vấn đề LGBT của Thành phố Philadelphia

Lá cờ mới được tạo ra để ghi nhận và tôn vinh những người LGBTQ+ da màu — đặc biệt là người da đen và da nâu — những nhóm thường bị gạt ra bên lề trong các không gian LGBTQ+ vốn chủ yếu do người da trắng chiếm ưu thế. Thiết kế này đã khơi dậy nhiều cuộc thảo luận quan trọng về tính giao thoa (intersectionality) và sự cần thiết của việc thúc đẩy tinh thần bao trùm trong phong trào Pride.

2018: Progress Pride Flag (Daniel Quasar)

Một năm sau khi lá cờ Philadelphia Pride ra đời, nghệ sĩ kiêm nhà thiết kế đồ họa phi nhị nguyên giới (non-binary) Daniel Quasar đến từ Portland đã giới thiệu lá cờ Progress Pride Flag – một thiết kế mang tính cách mạng trong cộng đồng LGBTQ+. Quasar không chỉ đơn thuần thêm màu sắc mới, mà đã tái cấu trúc lá cờ bằng cách đưa vào một hình mũi tên (chevron) ở phía trái, gồm năm dải màu: đen và nâu (tượng trưng cho cộng đồng người da màu), cùng xanh nhạt, hồng và trắng (từ lá cờ Transgender do Monica Helms thiết kế).

Hình mũi tên này hướng về bên phải – biểu tượng của sự tiến lên phía trước – hàm ý rằng tiến bộ vẫn là điều cần tiếp tục thực hiện, đồng thời đặt những nhóm thường bị phân biệt đối xử lên vị trí trung tâm. Thiết kế này không chỉ cải thiện tính dễ nhìn mà còn truyền tải thông điệp rõ ràng về sự bao hàm và công bằng.

Ngay sau khi được công bố, lá cờ Progress Pride đã lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội. Chiến dịch Kickstarter của Quasar cũng nhanh chóng đạt thành công, thu về 25.802 USD từ 508 người ủng hộ, góp phần đưa thiết kế này trở thành biểu tượng phổ biến toàn cầu trong các sự kiện và cộng đồng LGBTQ+.

2021: Intersex-Inclusive Progress Pride Flag (Valentino Vecchietti)

Valentino Vecchietti cùng lá cờ Intersex-Inclusive Progress Pride Flag. Ảnh: BBC

Phiên bản mới nhất và toàn diện nhất của lá cờ Pride được thiết kế bởi Valentino Vecchietti, thành viên của tổ chức Intersex Equality Rights UK. Năm 2021, Vecchietti đã bổ sung biểu tượng của cộng đồng intersex vào lá cờ Progress Pride Flag, tạo nên một thiết kế đa dạng và bao trùm hơn. Cụ thể, họ thêm một vòng tròn tím trên nền tam giác vàng – biểu tượng của lá cờ intersex do Morgan Carpenter thiết kế vào năm 2013.

Vòng tròn nguyên vẹn, không bị cắt phá, tượng trưng cho sự toàn vẹn và quyền tự chủ của người intersex. Hai màu vàng và tím được chọn một cách có chủ ý nhằm tránh xa hệ màu xanh – hồng vốn thường gắn với nhị nguyên giới (nam – nữ).

Cờ Pride phiên bản mới này hiện đã được Chính phủ Liên bang Canada công nhận là lá cờ chính thức đại diện cho cộng đồng LGBTQIA+ và được treo lần đầu tiên tại Parliament Hill vào năm 2024. Vecchietti chia sẻ rằng họ đã nhận được nhiều phản hồi tích cực từ cộng đồng intersex và những người ủng hộ trên toàn thế giới, với nhiều người bày tỏ rằng việc nhìn thấy biểu tượng của mình được công nhận trong lá cờ Pride "mang lại niềm vui và sự kết nối" cho họ.

Sự bùng nổ toàn cầu: Từ 4 thành phố đến 6 châu lục

Pride Month đã trải qua một hành trình lan tỏa đáng kinh ngạc từ một sự kiện địa phương ở Mỹ thành phong trào toàn cầu có tầm ảnh hưởng chính trị, kinh tế và văn hóa sâu rộng.

1970-1980: Giai đoạn tiên phong châu Âu

• 1972: London tổ chức Pride đầu tiên ở Anh với chỉ 2,000 người tham gia
• 1979: Sydney Gay and Lesbian Mardi Gras ra đời sau cuộc biểu tình chống lại cảnh sát, trở thành Pride lớn nhất châu Á-Thái Bình Dương
• 1980: Amsterdam Pride bắt đầu với "Pink Saturday", sau này phát triển thành Canal Pride nổi tiếng

Cuộc diễu hành Pride Day ở San Francisco năm 1977. Ảnh: Ueda, Marie

1990-2000: Mở rộng ra Đông Âu và châu Á

• 1996: Tel Aviv Pride đầu tiên - trở thành sự kiện lớn nhất Trung Đông với 250,000 người tham gia hiện tại
• 1999: Zagreb Pride (Croatia) - sự kiện Pride đầu tiên ở Đông Âu
• 2000: Roma được chọn tổ chức WorldPride đầu tiên, đánh dấu Pride trở thành phong trào toàn cầu chính thức

Cờ cầu vồng dài một dặm đi qua tòa nhà văn phòng Liên Hợp Quốc tại thành phố New York vào ngày 26 tháng 6 năm 1994. Ảnh: Luc Novovitch / AP

2000-2010: Bùng nổ ở châu Á và Nam Mỹ

• 2008: São Paulo Pride lập kỷ lục với 3.5 triệu người tham gia - lớn nhất thế giới
• 2009: Singapore Pink Dot ra đời với format độc đáo do hạn chế pháp lý
• 2010: Delhi Queer Pride - Pride đầu tiên ở Nam Á

Người tham gia diễu hành tại sự kiện Pink Dot. Ảnh: Heather Chen/CNN

2010-nay: Lan tỏa toàn cầu và đa dạng hóa

• 2019: Taipei Pride trở thành lớn nhất châu Á với 200,000 người
• 2020: Virtual Pride do COVID-19, tiếp cận được 100+ triệu người trực tuyến
• 2024: Hơn 150 sự kiện Pride trên 6 châu lục

"Can't Cancel Pride" là một buổi hòa nhạc ra đời trong thời kỳ đại dịch COVID-19, khi các sự kiện Pride truyền thống bị hủy bỏ và nhiều người trong cộng đồng LGBTQ+ rơi vào cảm giác cô lập. Ảnh: Internet.

Các mô hình Pride độc đáo theo văn hóa địa phương

1. Châu Âu - Sự đa dạng trong thống nhất:

Amsterdam Canal Pride (Hà Lan)

• Lễ hội độc nhất vô nhị trên thế giới diễn ra hoàn toàn trên mặt nước, với hơn 80 chiếc thuyền được trang trí rực rỡ.
• Sự kiện thu hút hơn 500.000 khán giả đứng dọc các con kênh để theo dõi.
• Là sự kết hợp độc đáo giữa truyền thống hàng hải và văn hóa cộng đồng LGBTQ+.

Amsterdam Canal Pride tại Hà Lan vào 3/8/2019. Ảnh: Marco de Swart / AFP - Getty Images

Zurich Pride (Thụy Sĩ)

Sự kiện được tổ chức theo hình thức lễ hội kéo dài 3 ngày, thay vì diễu hành truyền thống. Điểm nhấn của chương trình là các hoạt động đối thoại và giáo dục, thay vì chỉ tập trung vào không khí ăn mừng. Điều này phản ánh rõ nét văn hóa Thụy Sĩ – đề cao sự đồng thuận và tinh thần đối thoại.

Những người tham dự Zurich Pride năm 2019. Ảnh: Keystone / Melanie Duchene

Berlin Pride (Đức)

Sự kiện Christopher Street Day (CSD) tại Berlin mang đậm tính chính trị, không chỉ là dịp tôn vinh cộng đồng LGBTQ+ mà còn kết hợp với các cuộc biểu tình đòi quyền lợi cho người tị nạn và người nhập cư. Sự kiện thể hiện rõ mối liên kết giữa quyền LGBTQ+ và quyền con người, nhấn mạnh tính giao thoa giữa các cuộc đấu tranh xã hội.

Tại CSD cũng có sự xuất hiện của những người biểu tình theo đạo Công giáo, như người trong ảnh đang cầm tấm bảng với thông điệp mạnh mẽ: "Hãy sống theo cách mà Woelki (ám chỉ Hồng y Rainer Maria Woelki, một nhân vật bảo thủ) sẽ không thích." Tấm bảng còn có hashtag "#CôngGiáoVàĐồngTính", nhấn mạnh rằng người này vừa là tín đồ Công giáo, vừa là người thuộc cộng đồng LGBT+.

2. Châu Á - Sáng tạo trong giới hạn:

Singapore Pink Dot

Sự kiện Singapore Pink Dot được tổ chức tại công viên Hong Lim – khu vực duy nhất ở Singapore cho phép tự do ngôn luận. Hơn 30.000 người tham gia, tất cả đều mặc trang phục màu hồng, cùng tạo nên một “chấm hồng” rực rỡ khi nhìn từ trên cao.

Pink Dot 16 tại Hong Lim Park. Ảnh: Pink Dot SG

Không giống với các cuộc diễu hành tự hào (Pride parade) ở những nơi khác, Pink Dot chỉ bao gồm buổi picnic và trình diễn ánh sáng. Đặc biệt, sự kiện hoàn toàn do người dân đóng góp tài chính, không có sự tài trợ từ các tập đoàn.

Tên gọi “Pink Dot” lấy cảm hứng từ biệt danh “chấm đỏ” (red dot) mà thế giới thường dùng để gọi Singapore trên bản đồ. Qua nhiều năm, Pink Dot đã trở thành biểu tượng và nguồn cảm hứng cho các phong trào đa dạng giới tại nhiều quốc gia châu Á có luật pháp nghiêm ngặt, chứng minh rằng Pride vẫn có thể tồn tại và lan tỏa dù trong môi trường nhiều giới hạn.

Tokyo Rainbow Pride (Nhật Bản)

Lễ hội Tokyo Rainbow Pride tại Nhật Bản được tổ chức theo hình thức lễ hội thân thiện với gia đình, phù hợp với văn hóa bản địa.

Sự kiện bao gồm các gian hàng ẩm thực và khu vực trưng bày mang tính giáo dục, tạo không gian cởi mở và dễ tiếp cận cho mọi lứa tuổi. Dù cuộc diễu hành không quá lớn về quy mô, nhưng lại tạo được tiếng vang đáng kể trên các phương tiện truyền thông đại chúng, góp phần lan tỏa thông điệp về sự đa dạng và bình đẳng trong xã hội.

Một phần Lễ hội Tokyo Rainbow Pride tại Nhật Bản năm 2024. Ảnh: Internet.

Bangkok Pride (Thái Lan)

Sự kiện Bangkok Pride tại Thái Lan là một trong những lễ hội tự hào nổi bật trong khu vực, với sự ủng hộ chính thức từ chính phủ – Thủ tướng Thái Lan đã trực tiếp tham gia sự kiện vào năm 2024. Điểm đặc biệt của lễ hội này là sự kết hợp hài hòa giữa văn hóa truyền thống và tinh thần hiện đại, khi các nghi lễ ban phước theo Phật giáo được tổ chức song song cùng các hoạt động diễu hành. Ngoài ra, các khu mua sắm lớn trong thành phố cũng tích cực hưởng ứng, tạo nên một mô hình gắn kết độc đáo giữa sự kiện cộng đồng và hoạt động kinh doanh.

Chính phủ Thái Lan tham gia trực tiếp vào các hoạt động của Bangkok Pride. Trong ảnh, Bộ trưởng Văn phòng Thủ tướng Jiraporn (giữa) chính thức khai mạc Lễ hội Bangkok Pride 2025 tại Tòa nhà Chính phủ. Sự kiện bao gồm Lễ trao giải Pride Award với 11 hạng mục, nhằm thúc đẩy bình đẳng và hướng tới mục tiêu đăng cai World Pride 2030 tại Bangkok. Ảnh: @prdthailand

3. Châu Phi - Lòng dũng cảm trong nghịch cảnh:

Cape Town Pride (Nam Phi)

Lễ hội Cape Town Pride tại Nam Phi là sự kiện Tự hào lớn nhất châu Phi, thu hút hơn 50.000 người tham gia mỗi năm. Với chủ đề "Niềm Tự Hào Châu Phi", lễ hội không chỉ tôn vinh sự đa dạng và cộng đồng LGBTQ+, mà còn là hành trình khẳng định lại bản sắc châu Phi trong bối cảnh vẫn còn nhiều định kiến và giá trị truyền thống khắt khe. Đây là dịp để người tham gia cùng nhau vượt qua sự kỳ thị và lan toả thông điệp yêu thương, tự do và bình đẳng.

Cape Town Pride 2024. Ảnh: Hein Badenhorst

Uganda - Underground Pride

Bất chấp luật pháp nghiêm khắc và sự đe dọa từ xã hội, vẫn có khoảng 200 đến 300 người dũng cảm tham gia sự kiện Tự hào (Pride) tại Uganda. Sự kiện được tổ chức ở các địa điểm bí mật, hoàn toàn không công bố trên mạng xã hội để tránh bị theo dõi hay đàn áp.

Những người biểu tình ăn mừng việc tòa án hiến pháp Uganda hủy bỏ luật chống đồng tính luyến ái. Ảnh: REUTERS

Bên cạnh tinh thần kiên cường của cộng đồng trong nước, sự kiện còn nhận được sự hỗ trợ từ quốc tế và một phần bảo vệ từ các cơ quan ngoại giao. Đây là minh chứng cho sức mạnh đoàn kết và khát khao được sống là chính mình, dù trong hoàn cảnh vô cùng khắc nghiệt.

4. Châu Mỹ Latin - Carnival meets Pride:

São Paulo Pride (Brazil)

Lễ hội Tự hào tại São Paulo (Brazil) là sự kiện Pride lớn nhất thế giới, thu hút hơn 5 triệu người tham dự mỗi năm.

Không khí lễ hội sôi động với 19 xe âm nhạc diễu hành khắp thành phố – tương tự phong cách Carnival nổi tiếng của Brazil. Đây không chỉ là một bữa tiệc đường phố rực rỡ sắc màu, mà còn là nơi thể hiện mạnh mẽ tiếng nói của cộng đồng LGBTQ+ trong các hoạt động vận động chính trị và đòi quyền bình đẳng.

Hơn 4 triệu người đã tham gia cuộc diễu hành São Paulo Pride tại Brazil vào ngày 19 tháng 6 năm 2022. Ảnh: Renato Viterbo

Buenos Aires Pride (Argentina)

Lễ hội Tự hào Buenos Aires (Argentina), hay còn gọi là "Marcha del Orgullo", nổi bật với thông điệp chính trị mạnh mẽ nhằm kêu gọi quyền lợi và sự bình đẳng cho cộng đồng LGBTQ+.

Sự kiện này không chỉ là cuộc diễu hành mà còn là một lễ hội văn hóa sôi động, kết hợp hài hòa giữa âm nhạc tango đặc trưng và giai điệu dân gian truyền thống. Với sức ảnh hưởng lan rộng, Buenos Aires Pride được xem là một trong những tiếng nói tiên phong cho quyền LGBTQ+ tại khu vực Mỹ Latin.

Tháng 4 năm 2010, tại thủ đô Buenos Aires, một nhóm người biểu tình đã tập trung trước tòa nhà Quốc hội Argentina để bày tỏ sự ủng hộ đối với đề xuất hợp pháp hóa hôn nhân đồng giới. Họ giương cao lá cờ cầu vồng – biểu tượng của cộng đồng LGBT – như một thông điệp rõ ràng về khát vọng bình đẳng và quyền được yêu thương của mọi người. Ảnh: Natacha Pisarenko/AP

Mexico City Pride

Lễ hội Mexico City Pride là một sự kiện đặc biệt kết hợp giữa tinh thần của Día de la Diversidad Sexual (Ngày Đa dạng Giới tính) và nét độc đáo của Día de los Muertos (Ngày của Người Chết). Với hơn 400.000 người tham gia, sự kiện này vừa là lễ hội rực rỡ sắc màu vừa là hình thức biểu tình thể hiện tiếng nói của cộng đồng LGBTQ+.

Không khí sôi động được tạo nên bởi các ban nhạc mariachi truyền thống cùng những dải giấy trang trí cầu vồng (papel picado) bay phấp phới khắp các tuyến đường diễu hành.

Hình ảnh diễu hành tại Mexico Pride 2021. Ảnh: Belén Kemchs

Pride Month ở Việt Nam: Từ VietPride đến Giấc mơ Bình đẳng

Nếu như trên thế giới, Pride Month rực rỡ vào tháng 6, thì tại Việt Nam, tinh thần tự hào của cộng đồng LGBTQ+ lại được thắp sáng vào những tháng cuối năm, khi mùa mưa bão đã qua và không khí mát mẻ của mùa khô bắt đầu về. Đây không chỉ là sự điều chỉnh phù hợp với thời tiết nhiệt đới, mà còn phản ánh hành trình độc đáo và đầy thách thức của cộng đồng LGBTQ+ Việt Nam trong việc tìm kiếm tiếng nói và chỗ đứng của mình.

Diễu hành trong sự kiện VietPride năm 2022 tại phố đi bộ Hồ Gươm. Ảnh: Tùng Đinh

VietPride - Ngày hội tự hào của cộng đồng LGBTQ+ Việt Nam

VietPride, hay còn gọi là Ngày hội tự hào, là sự kiện thường niên quan trọng nhất của cộng đồng LGBTQ+ tại Việt Nam. Lần đầu tiên được tổ chức tại Hà Nội từ ngày 3 đến 5 tháng 8 năm 2012, sự kiện do Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Khoa học về Giới, Gia đình, Phụ nữ và Vị thành niên (CSAGA) khởi xướng, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong phong trào đấu tranh cho quyền bình đẳng của cộng đồng LGBTQ+ ở Việt Nam.

VietPride nhằm tôn vinh và nâng cao nhận thức về quyền của người đồng tính, song tính, chuyển giới cùng các nhóm giới tính khác. Qua thời gian, sự kiện đã mở rộng không chỉ ở Hà Nội mà còn lan tỏa tới các thành phố lớn như TP. Hồ Chí Minh, tạo nên phong trào tích cực, lan rộng trên toàn quốc.

Diễu hành tại phố đi bộ Nguyễn Huệ - một hoạt động trong sự kiện VietPride 2024. Ảnh: VietPride

Chương trình thường gồm các hoạt động như diễu hành, chiếu phim, trình bày kết quả nghiên cứu, chia sẻ câu chuyện của những người trong cộng đồng và các buổi giao lưu nhằm xây dựng không gian an toàn, thoải mái để mọi người thể hiện bản thân một cách chân thật. Năm 2024, VietPride Week tại TP.HCM diễn ra từ ngày 21 đến 29 tháng 9 với chủ đề "Đã Tới Lúc" (It's Time for Inclusion), thể hiện mong muốn xây dựng một xã hội bao dung và công bằng hơn.

Không chỉ là lễ hội văn hóa, VietPride còn là tiếng nói mạnh mẽ kêu gọi xóa bỏ định kiến, thúc đẩy sự hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau trong xã hội. Sự kiện đã được ghi nhận qua việc được đề cử trong hạng mục "Sự kiện có ảnh hưởng đến giới trẻ" tại WeChoice Awards 2016, khẳng định tầm ảnh hưởng sâu rộng và tích cực của VietPride đối với cộng đồng và xã hội Việt Nam.

Tại sao Pride Month ở Việt Nam lại thường diễn ra vào tháng 8–9 thay vì tháng 6 như nhiều nơi khác trên thế giới?

Thực tế, cộng đồng LGBTQ+ Việt Nam vẫn tích cực hưởng ứng Tháng Tự Hào quốc tế vào tháng 6 – thời điểm kỷ niệm cuộc nổi dậy Stonewall lịch sử – thông qua các hoạt động trực tuyến hoặc những sự kiện quy mô nhỏ.

Tuy nhiên, lễ hội VietPride chính thức thường được tổ chức vào khoảng tháng 8–9. Lý do chính đến từ điều kiện thời tiết: tháng 6 là thời điểm nắng nóng gay gắt ở miền Bắc và thường mưa bão ở miền Nam, gây bất lợi cho các hoạt động ngoài trời. Việc chọn tháng 8–9 giúp tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc tổ chức sự kiện, thu hút đông đảo người tham gia và lan tỏa thông điệp tự hào một cách mạnh mẽ hơn.

Tình hình pháp lý: Bước tiến trong giới hạn

Từ "cấm" đến "không thừa nhận"

Việt Nam đã có nhiều tiến bộ trong việc nâng cao quyền lợi cho cộng đồng LGBTQ+. Trước đây, Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 cấm kết hôn giữa những người cùng giới, thậm chí còn quy định phạt tiền từ 100.000 đến 500.000 đồng nếu vi phạm. Tuy nhiên, đến năm 2014, luật này được sửa đổi, bỏ quy định cấm kết hôn đồng giới kể từ ngày 1 tháng 1 năm 2015.

Dù vậy, luật vẫn không công nhận hôn nhân giữa những người cùng giới. Điều này có nghĩa là các cặp đôi đồng giới có thể tổ chức đám cưới và sống cùng nhau mà không bị cấm, nhưng mối quan hệ của họ không được pháp luật thừa nhận và bảo vệ theo Luật Hôn nhân và Gia đình.

Việt Nam dẫn đầu Đông Nam Á về quyền chuyển giới

Thách thức và hy vọng

Xã hội ngày càng mở rộng sự chấp nhận đối với cộng đồng LGBT. Theo TS Huỳnh Văn Chẩn, Trưởng khoa Công tác xã hội tại Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia TP.HCM, đồng thời là Phó Chủ tịch Hội Tâm lý học Việt Nam, quan niệm về tình yêu và hôn nhân trong cộng đồng này đã trở nên cởi mở hơn nhiều trong 20 năm qua. Các quy định pháp luật cũng từng bước được điều chỉnh, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người thuộc cộng đồng LGBT thể hiện quyền lợi và cuộc sống của mình.

Tuy vậy, cộng đồng LGBTQ+ vẫn còn phải đối mặt với nhiều khó khăn. Sự kỳ thị và phân biệt đối xử vẫn tồn tại trong nhiều lĩnh vực như đời sống xã hội, giáo dục và việc làm. Ngoài ra, những quyền cơ bản như kết hôn cùng giới, giám hộ, thừa kế, đại diện pháp luật hay quyền nuôi con vẫn chưa được công nhận đầy đủ, khiến quá trình hòa nhập và phát triển của cộng đồng này gặp nhiều trở ngại.

Tại Việt Nam, Pride Month – hay còn gọi là Tháng Tự hào LGBT – không chỉ là dịp tôn vinh cộng đồng mà còn là cơ hội kết nối tất cả những ai đồng hành cùng lá cờ lục sắc. Khác với nhiều nơi trên thế giới chỉ tổ chức trong tháng 6, tại Việt Nam tinh thần này được duy trì suốt cả năm, đặc biệt là qua sự kiện VietPride tổ chức vào cuối năm. Điều này góp phần làm sâu sắc thêm nhận thức về quyền bình đẳng và sự tôn trọng trong xã hội.

Theo Điều 16 Hiến pháp 2013, mọi người đều bình đẳng trước pháp luật và không ai bị phân biệt đối xử trong các lĩnh vực chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa hay xã hội. Đây là nền tảng pháp lý quan trọng để cộng đồng LGBTQ+ tiếp tục đấu tranh cho quyền lợi chính đáng của mình và góp phần xây dựng xã hội công bằng hơn.

Theo UNDP Việt Nam, Pride đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy quyền của cộng đồng LGBTIQ+. Từ những ngày bị cấm đoán, cộng đồng đã từng bước được chấp nhận và ngày càng có tiếng nói mạnh mẽ. Họ đang tự mình viết nên câu chuyện về lòng dũng cảm, tình yêu và hy vọng bền bỉ. VietPride không chỉ là sự kiện mà còn là biểu tượng của một xã hội ngày càng bao dung và nhân văn. Hành trình từ những bước đi đầu tiên năm 2012 đến các cuộc diễu hành rực rỡ ngày nay chứng minh rằng tình yêu và sự tự hào không có giới hạn hay rào cản nào có thể ngăn cản.

Thông điệp quan trọng nhất mà Pride Month ở Việt Nam muốn gửi gắm chính là: đã đến lúc yêu thương được tự do, mỗi người được sống thật với chính mình và xã hội trở thành ngôi nhà chung rộng mở cho tất cả mọi người.

Câu hỏi thường gặp về Pride Month

1. Pride Month có phải là ngày lễ chính thức tại Việt Nam không?

Pride Month không phải là ngày lễ chính thức được công nhận tại Việt Nam. Tuy nhiên, cộng đồng và các tổ chức vẫn có thể tự do tổ chức các hoạt động ủng hộ trong khuôn khổ pháp luật.

2. Tại sao Pride Month lại được tổ chức vào tháng 6?

Tháng 6 được chọn để kỷ niệm cuộc bạo loạn Stonewall diễn ra vào ngày 28/6/1969, sự kiện đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong phong trào đấu tranh vì quyền LGBTQ+.

3. Ai có thể tham gia Pride Month?

Pride Month chào đón tất cả mọi người, bất kể bạn có thuộc cộng đồng LGBTQ+ hay không. Điều quan trọng là tinh thần ủng hộ tình yêu thương, sự bình đẳng và không phán xét.

4. LGBTQ+ là viết tắt của những từ gì?

• L: Lesbian (đồng tính nữ)
• G: Gay (đồng tính nam)
• B: Bisexual (song tính)
• T: Transgender (chuyển giới)
• Q: Queer/Questioning (đồng tính luyến ái/đang tìm hiểu)
• +: Bao gồm các bản sắc giới tính khác như intersex, asexual...

Kết luận

Pride Month là một tháng đầy ý nghĩa, không chỉ dành cho cộng đồng LGBTQ+ mà còn cho tất cả những ai tin vào tình yêu thương và sự bình đẳng. Từ cuộc nổi dậy Stonewall năm 1969 đến ngày hôm nay, Pride Month đã trở thành biểu tượng của lòng dũng cảm, niềm tự hào và hy vọng.

Dù còn nhiều thách thức phải vượt qua, Pride Month nhắc nhở chúng ta rằng mọi người đều xứng đáng được yêu thương và tôn trọng. Hãy cùng nhau xây dựng một xã hội bao dung hơn, nơi mỗi người đều có thể tự hào sống đúng với bản thân mình.